RÜKÛ
Namazda ister kasıtlı olsun, ister yanlışlıkla olsun eksiltilip artırılması namazı batıl eden rükünlerden biri de rükûdur. Namazın bölümlerinin sayılmasında kullanılan "rekât" kelimesi de bu kelimeden alınmıştır.
Sakifeoğulları kabilesi Resul-i Ekrem'den (s.a.a) namazda rükû ve secdenin olmamasını istediler ve "Eğilmek bizim için utanç verici bir durumdur." dediler. Bunun üzerine şu ayet nazil oldu: [1]
"Onlara, 'Rükû edin.' dendiği zaman rükû etmezler."[2]
İnsanlar kendileri gibilerinin karşısında eğilmekte ve tazim etmekteler; fakat siz sadece yaratıcınız karşısında eğilmekte ve tazim etmektesiniz.
"Öyleyse büyük Rabbinin adını yücelt."[3] ayeti nazil olunca, Resulullah (s.a.a) rükûda Allah'a tazim etmelerini ve rükûda "Subhane rabbiy'el-azîm-i ve bi-hamdih (Münezzeh olan Rabbim yücedir ve ben ona hamd etmekteyim)."[4] zikrini söylemelerini emretti. Rivayetlerde şöyle geçer:
"Rükû edebin, secde Allah'a yakınlığın nişanesidir ve edebi iyi bir şekilde yapmadıkça Allah'a kurb ve yaklaşmaya hazır olmazsınız."[5]
Rükû, Allah Tealâ'dan tövbe, istiğfar ve bağışlanma dilemenin yoludur:
"Rabbinden bağışlanma diledi, eğilerek secdeye kapandı ve tövbe edip döndü."[6]
RÜKÛNUN ETKİLERİ
İmam Muhammed Bakır (r.a) şöyle buyuruyor:
"Rükûsunu tam bir şekilde yapan kimse mezarın vahşetinden güvende olur."[7]
Allah Tealâ'nın karşısında her ne kadar eğilirsek bir o kadar şeytan ve şeytan sıfatlı kimselere karşı koymada güçlü oluruz. İmam Cafer Sadık (r.a) şöyle buyuruyor: "Rükû ve uzun secde İblis'i öfkelendirir ve der ki: Vay hâlime! Bu insanlar sundukları bu kullukla artık bana itaat etmezler."[8]
Allah Tealâ meleklere şöyle buyuruyor:
"Bakın, kullarım bana nasıl tazim etmekte ve rükûya gitmekteler; buna karşılık onları yücelteceğim ve onlara onur ve azamet bahşedeceğim."[9]
İmam Cafer Sadık (r.a) buyuruyor ki:
"Rükû ve uzun secde insanın ömrünün uzamasında etkilidir."[10]
RÜKÛ ADABI
Hadislerde şöyle geçer: Resulullah (s.a.a) rükûda mübarek belini öylesine düz tutardı ki mübarek beline bir damla su dökülse, belinin ortasında kalır, bir tarafa akmazdı.[11]
Rükûda, "O'nun yolunda boynum vurulsa bile ben iman ettim, anlamında boynunuzu uzatın." diye tavsiye edilmiştir.[12]
Rükûnun bir diğer adabı erkeklerin dirseklerini yanlarına yapıştırmamaları ve kuşların kanadı gibi dışarı çıkarmalarıdır. Ellerimizin içini dizlerimize bırakarak el parmaklarımızı açalım. Ayaklarımızı ileri veya geri gitmeksizin aynı hizada tutalım, ayaklarımızın arasını bir karış olacak kadar açmayalım.
Rükûda, iki ayağımızın arasına bakmalıyız. Elbette rükû zikrinin en az üç defa tekrarlanması tavsiye edilmiştir.[13]
ALLAH VELİLERİNİN RÜKÛSU
İmam Cafer Sadık (r.a) şöyle buyuruyor:
"Hz. Ali (r.a) rükûsunu o kadar uzatırdı ki mübarek ayağından ter akardı."[14]
Hz. Ali (r.a) de Nehc'ül-Belâğa'nın ilk hutbesinde buyuruyor ki:
"Allah'ın öyle melekleri var ki sürekli rükûdadırlar; onlar hiçbir zaman rükûdan kalkmazlar."
Elbette melek için yorulma ve acıkma söz konusu değildir; dolayısıyla uzun rükûlar yapan arif ve aşık insanlar, melekleri onları övmek zorunda bırakırlar. Allah velilerinin durumu böyledir; ama biz nasılız? Resulullah (s.a.a) mescitte oturmuştu; o sırada biri içeri girerek namaza durdu. Fakat rükû ve secdelerini çabuk ve eksik yaptı.
Resulullah (s.a.a) buyurdu:
"O, karga gibi gagasını yere vurdu ve gitti. Eğer bu namazla ölecek olursa benim dinim üzerine ölmemiş olur."[15]
---------------------
[1] Bihar'ul-Envar, c.85, s.100
[2] Murselat, 48
[3] Vakıa, 74
[4] Cami'ul-Ahadis, c.2, s.922
[5] Bihar'ul-Envar, c.85, s. 108
[6] Sâd, 24
[7] Vesail'uş-Şiâ, c.4, s.928
[8] Vesail, c.4, s.928
[9] Cami'ul-Ahadis, c.5, s.203
[10] Vesail, c.4, s.928
[11] Vesail, c.4, s.942
[12] Vesail, c.4, s.942
[13] Bütün bu namaz adabı, Vesail'uş-Şia'nın dördüncü cildinde; 920-943'te yer almaktadır.
[14] Bihar'ul-Envar, c,85, s. 110
[15] Vesail, c.4, s.923
