Anne babaların en büyük kabuslarından biri
çocuklarının havale nöbeti geçirmesidir. Havale, özellikle yenidoğan ve
süt çocukluğu döneminde görülebilen ateşe bağlı bilinç kaybı veya
ateşsiz bilinç kaybı ile birlikte olan kasılmalardır.
Memorial Ataşehir Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve
Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Esra Dolar, ‘Havale nöbeti ve nöbet
sırasında yapılması gerekenler’ hakkında bilgi verdi.
Çocukların yaklaşık % 4’ü 5 yaşına gelmeden bir
havale nöbeti geçirebilir. Erken çocukluk döneminde (3 ay ile 5 yaş
arası) beyin ile ilişkisi olmayan, enfeksiyon dışındaki nedenlerle
oluşan ve ateşle birlikte görülen havaleler ateşe bağlı (febril) kabul
edilir.
Altı yaşın altındaki çocuklarda ateşe bağlı havale
geçirme sıklığı %2-5 iken, aile bireylerinde ateşe bağlı havale
olanlarda bu oran %8-22’lere kadar çıkmaktadır. Ateşli bir çocuktaki
titreme sıklıkla havale ile karıştırılabilir. Bazı çocuklar ailesel
yatkınlıklar nedeni ile daha düşük derecelerde havale geçirirlerken;
bazılarında ise daha yüksek ateş durumlarında dahi havale
görülmeyebilir. Çoğu çocukta havale tekrarlamazken; az sayıda çocuk her
ateşli hastalıkta havale geçirebilir.
Bilinç kaybı ve ani kasılma olabilir
Hastalığın başında ateş hızla yükselince, havale
nöbeti başlar. Çocuk birden bilincini kaybeder, bedeni kasılır ya da
gevşer, kaslarda ani kasılmalar görülebilir. Gözler kayar, çene
kilitlenir, ağızdan salya akar. 1 dk içinde kasılmalar kesilir ve çocuk
bitkin bir şekilde uykuya dalar. Havale nöbetlerinin geçirilmesi, henüz
olgunlaşmamış çocuk beyninin ani ateş yükselmesinin neden olduğu
sıcaklık değişimlerine tepki vermesi olarak yorumlanabilir.
• Ateşe bağlı havalede; çocuk 3 ay – 6 yaş arasındadır (sıklıkla 6-18 aylar arası)
• Ateş 38 C ‘nin üzerindedir.
• Beyin ve beyin zarlarının iltihabı ile ilgili bir bulgu yoktur.
• Havaleye neden olabilecek diğer hastalıklar bulunmamaktadır.
Ateşe bağlı havale geçiren veya geçirmekte olan kardeşiğun tedavisi mutlaka çocuk doktoru tarafından yapılmalıdır.
İLK ANDA YAPABİLECEKLERİNİZ:
• En önemlisi, sakin olun.
• kardeşiğunuzu sert bir zeminde yan konuma getirin ve
dilini ısırmaması için dişlerinin arasına kalınca katlanmış bir mendil
sıkıştırın.
• Boynunu sıkıştıran bir giysi varsa gevşetin ve kardeşiğu sıkı tutmayın.
• Ateşli havale geçiren çocuklarda anne – babanın
yapabileceği en önemli şey ateşi kontrol altında tutmak ve ateşi düşürme
yöntemlerine başvurmaktadır.
ATEŞİ DÜŞÜRMEK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?
• Ateşi olan kardeşiğun hemen üstü açılmalıdır. Titrese dahi kesinlikle üzeri örtülmemeli, oda fazla ısıtılmamalıdır.
• Ateş düşürülemiyorsa kardeşiğun kilosuna uygun
ölçekte ateş düşürücü şurup verilmelidir. Ilık su ile vücudu silinmeli;
koltuk altı, alın, göğüs ve kasıklara pansuman yapılmalıdır.
• Gerekirse saçlar ıslatılmadan ılık su ile duş yaptırılabilir.
• Tüm uğraşlara rağmen ateş düşürülemiyor ya da
tekrarlıyorsa ateşin nedeninin araştırılması için çocuk doktoruna
başvurulmalıdır.
ATEŞLİ HAVALE GEÇİREN ÇOCUK EPİLEPSİ HASTASI OLABİLİR Mİ?
Değişik nedenlerle beyin hücrelerinin normal olmayan
elektriksel boşalması ile ortaya çıkan tekrarlayıcı kontrol dışı
hareket bozukluklarına “epilepsi” denir. Kısaca epilepsi beyin
hücrelerinin havaleye olan eğilimi olarak tanımlanabilir.
Ateşe bağlı havalelerden sonra, 5-7 yaş öncesinde
%2, 15 yaş öncesinde ise %5.5 oranında epilepsi gelişme riski vardır. Bu
riski belirleyen faktörler;
• Nöbetlerin 15-20 dk dan uzun sürmesi (Uzun süren havale beyin hücrelerinin oksijensiz kalarak hasarlanmasına neden olabilir)
• Ateşli havale başlamadan önce sinir sistemi veya beyinde bir anomali veya gelişme geriliği olması.
• Birinci derece yakınlarında epilepsi öyküsünün varlığı olarak sıralanabilir.
