Neden bazı insanlar inanılmaz derecede şanslıyken, diğerleri hak
ettikleri olanaklara asla sahip olamaz? Bir psikolog, yanıtı bulduğunu
söylüyor.
10 yıl önce, şansı araştırmaya başlamış. Neden bazı insanların hep doğru
zamanda doğru yerde olduğunu, diğerlerinin ise sürekli olarak
şanssızlıklarla boğuştuğunu merak ediyormuş. Ulusal gazetelere ilan
vererek kendilerini her zaman şanslı ya da şanssız hisseden insanların
kendisiyle temasa geçmelerini istemiş. Yüzlerce sıradışı erkek ve kadın,
araştırma için gönüllü olmuşlar. Yıllar boyunca, onlarla söyleşiler
yapmış, yaşamlarını gözlemlemiş ve deneylere katılmalarını sağlamış.
Sonuçlar göstermiş ki insanlar, neden şanslı ya da şanssız olduklarını
tam olarak bilemeseler de, düşünceleri ve davranışları, bu durumu büyük
ölçüde açıklıyor.
Bir şans ya da bir fırsat gibi görünen durumları düşünelim. Şanslı
insanların bu tür fırsatlarla sürekli karşIlaşmalarına karşılık, şanssız
insanlar bunlarla hiç karşılaşmazlar. Bu durumun, insanların söz konusu
fırsatları fark etme yetenekleri arasındaki farklılıklardan mı
kaynaklandığını bulmak için basit bir deney yapılmış. Hem şanslı, hem de
şanssız insanlara bir gazete verilmiş ve onlardan gazeteyi iyice
inceleyip içinde ne kadar fotoğraf olduğunu söylemeleri istenmiş.
Gazetenin ortalarında bir yere de, üzerinde şu not yazılı olan büyük bir
mesaj yerleştirilmiş; "Deney görevlisine bunu gördüğünüzü söyleyin, 250
dolar kazanın." Bu mesaj, sayfanın yarısını kaplıyormuş ve yüksekliği 5
cm'in üzerinde olan bir fontla yazılmış. Herkesin yüzü ve bakışları o
anda uzmanlar tarafından izleniyormuş.
Şanssız insanlar, bunu fark edemezlerken, şanslı insanlar hemen fark
etmişler. Şanssız insanlar, genel olarak şanslı insanlardan daha
gerginmişler. Bu endişeli ruh hali, beklenmeyeni fark etme yeteneklerine
zarar veriyor ve sonuç olarak, fırsatları kaçırıyorlar çünkü başka bir
şeyi aramaya aşırı odaklanıyorlar. Örneğin davetlere, konuya, komşuya
mükemmel eşlerini bulma düşüncesiyle gidiyorlar ama bu yüzden iyi
arkadaşlar edinme fırsatlarını kaçırıyorlar. Belli iş ilanlarını bulmaya
kararlı bir biçimde gazeteleri inceliyorlar ama diğer iş olanaklarını
kaçırıyorlar. Şanslı insanlar ise, daha rahat ve açıklar. Dolayısıyla,
yalnızca aradıklarını değil, orada ne olduğunu da görüyorlar. Araştırma,
sonuç olarak şunu gösteriyor. Şanslı insanlar, dört ilke sayesinde
şanslarını yaratıyorlar. Şans fırsatlarını yaratma ve fark etme
konusunda becerikliler. Sezgilerini dinleyerek şanslı kararlar
verebiliyorlar. Olumlu beklentiler sayesinde doğru çıkan tahminlerde
bulunuyorlar, şanssızlığı şansa dönüştüren esnek bir yaklaşım
benimsiyorlar. Çalışmanın sonuna doğru, bu ilkelerin, şansı yaratmada
kullanılıp kullanılamayacağını merak edilmiş.
Bir grup gönüllüden, bir ay boyunca, şanslı bir insan gibi düşünerek,
böyle davranmaya yardımcı olacak egzersizler yapmaları istenmiş. Bu
egzersizler, şans fırsatlarını fark etmeleri, sezgilerini dinlemeleri,
şanslı olmayı ummaları ve şanssızlığa karşı daha esnek olmalarında
onlara yardımcı olmuş. Gönüllüler, bir ay sonra dönmüşler ve neler
olduğunu anlatmışlar. Bu insanların % 80'i, artık daha mutluymuş,
yaşamlarında daha çok tatmin oluyorlar ve belki de en önemlisi, daha
şanslıymışlar. Sonuç olarak, asla akla gelmeyecek "şans faktörü"nü
bulunmuş...
Araştırmayı yapan Hertfordshire Üniversitesisi'den
Profesör Richard Wiseman'ın şanslı olmak için önerdiği dört temel ipucu
şöyle:
1. İçsel sezgilerinizi dinleyin, normalde doğru çıkarlar.
2. Yeni deneyimlere ve normal rutininizi bozmaya açık olun.
3. Her gün, birkaç dakikanızı iyi giden şeyleri hatırlayarak geçirin.
4. Önemli bir toplantı ya da telefon görüşmesi öncesinde kendinizi şanslı olarak hayal edin.
5. Unutmayın, şans, çoğu zaman, doğru çıkan bir tahmindir.
