Burun Gerisine Akıntı (BGA) boğazda akıntı toplandığını hissetmek veya
burnun gerisinden akıntının aktığının farkına varmaktır. BGA egzersiz,
kalın salgı veya boğaz kasları ve yutma ile ilgili sorunlardan ötürü de
ortaya çıkabilir.
Normal olarak, burnu ve sinüslerin içini kaplayan salgı bezleri günde
250-500 ml. salgı üretmektedir. Bu mukozanın yüzeyinde ancak mikroskopla
görülebilen hareketli küçük kıllar vardır. Bunlar salgının geriye doğru
hareket etmesini sağlar. Daha sonra bu bilinçsiz olarak farkına
varmadan yutulur. Bu salgı zarları ıslatır ve temizler, enfeksiyonlara
karşı savaşır. Bu salgının üretilmesi ve temizlenmesi sinirler, kan
damarları, salgı bezleri, hormonlar, ve küçük kılcıklar arasında ki
ilişkiye bağlıdır.
NORMAL OLMAYAN SALGlLAR
Artmış ince ve temiz salgı soğuk algınlığı, grip (üst solunum yolu viral
enfeksiyonu), alerji, soğuk hava, parlak ışık, bazı besinler ve
baharatlar, gebelik ve hormonal değişiklikler, doğum kontrol hapları ve
bazı tansiyon ilaçlarının da içinde olduğu ilaçlar, ve burun içi kemik
eğriliği gibi durumlarda görülür.
Vazamotor rinit allerjik olmayan aşırı salgılı ve tıkalı burun şikayeti
yapan bir hastalıkdır. Artmış kalın salgı sıklıkla kış aylarında
nemlendirme yapılmadan ısıtılan, nemin düştüğü ev ve binalarda görülür.
Bunun yanında sinüs ve burun enfeksiyonlarında ve kümes hayvanlarının
ürünlerine karşı oluşan allerjilerde de görülmektedir. Eğer soğuk
algınlığında ki salgı zaman içinde kalınlaşıp sarı, yeşil renk almaya
başlıyorsa muhtemelen bakterilerin yol açtığı bir cismin belirtisi
olabilir (fasulye, bezelye, bir parça kağıt, oyuncağın bir parçası v.b.)
Salgının azalması aşağıda ki nedenlerden birinden dolayı olabilir:
Uzun süre çevreye ait tahriş edici maddelere maruz kalmak burnu kurutup
zarların zarar görmesine neden olabilir (sigara dumanı, endüstriel
dumanlar, araba dumanları). Salgı azaldığında normalden daha kalındır ve
yanlış olarak artmış hissi verir.
Yapısal bozukluklar (burun septumu düzensizlikleri) hava akımını
değiştirerek burun zarlarının kurumasına neden olur.(Yapısal bozukluğa
bağlı olarak salgıyı arttırır veya azaltır.)
Yaşın ilerlemesiyle mukus zarlar büzüşür ve kurur. Bu normalden daha az
ve kalın salgı yapılmasına ve kişinin BGA hissine kapılmasına yol açar.
Diğer az rastlanan nedenler de zarlarda değişiklik yaparak bu hisse neden olurlar.
YUTMA PROBLEMLERİ
Yutma ağızda ki sıvı ve katı gıdaların yemek borusuna geçmesinden oluşan
karmaşık bir olaydır. Bu ağızdaki, boğazdaki ve midedeki sinir ve
kasların koordinasyon içinde çalışması ile olur. Yutma problemleri katı
veya sıvı gıdaların boğazda birikmesine daha sonra ses tellerinin olduğu
bölgeye dökülmesine ve bunun sonucunda ses kısıklığı, boğaz temizleme
hissi veya öksürük ortaya çıkabilir.
Yutma güçlüğünün birçok nedeni vardır: Yaşla birlikte yutma kasları hem
güçlerini hem de koordinasyon yeteneklerini kaybederler. Bundan dolayı
bazen normal salgı bile mideye geçemeyebilir.
Uyku sırasında yutkunma daha az olur ve salgı ağızda birikir. Uyanırken öksürme veya boğaz temizleme hissi duyulabilir
Her yaşta sinirlilik ve stres boğaz kaslarında kasılmaya ve bunun
sonucunda boğazda birşey varmış hissine neden olmaktadır. Sıksık boğaz
temizlemek tahrişi daha da arttırarak durumun kötüleşmesine neden olur.
Besinlerin geçtiği yol üzerindeki büyümeler veya şişlikler katı ve /veya
sıvı gıdaların geçişini yavaşlatır veya engeller.
Yutma bozuklukları midedeki besinlerin veya asidin yemek borusuna veya
boğaza geri geldiği Gastroözafageal Reflü (GER) veya Larengofarengeal
Reflu (LPR) olarak tanımlanan durumundan da kaynaklanabilir. Yanma hissi
hazımsızlık ve boğazda rahatsızlık belli başlı bulgulardır ve bunlar
özellikle yemek yedikten sonra yatınca daha da artmaktadır. Yemek borusu
ile midenin birleşim yerinde meydana gelen torba şeklindeki fıtıklarda
buna neden olur.
TEDAVİ
Tedaviye başlamadan önce mutlaka teşhis konulmalıdır. Bu detaylı bir
Kulak Burun Boğaz muayenesi ve muhtemel bazı laboratuar, endoskopik ve
röntgen çalışmalarını içermektedir.
Bakteriyel enfeksiyonlar antibiyotikler ile tedavi edilir ancak bunlar
geçici bir iyileşme sağlar. Kronik sinüzite kapalı sinüslerin ağzını
açmak için yapılacak cerrahi bir müdahaleye ihtiyaç vardır.
Allerji; sebebini ortadan kaldırmakla kontrol edilebilir.
Antihistaminikler ve dekonjestanlar, kromolin ve steroid burun
spreyleri, diğer şekillerdeki steroidler ve hiposensitizasyon (aşı
tedavisi) tedavi için kullanılabilir. Ancak bazı antihistaminikler
kurumaya neden olup salgıyı daha da kalınlaştırırlar. Dekonjestanlar kan
basıncının artmasına, kalp ve tiroid rahatsızlıklarının şiddetlenmesine
neden olurlar. Steroid spreyler tibbi kontrol altında genellikle
yıllarca güvenle kullanılabilir. Ancak kısa dönemde yan etkisi olmayan
ağızdan alınan ve enjeksiyonla verilen steroidlerin uzun dönem
kullanımlarında muhakkak sıkı bir kontrol ve gözlem yapılmalıdır.
Gastroözafageal Reflü tedavisine yatağın baş tarafını 12-15 cm
kaldırmak, az ve sık yemek yemek, alkol ve kafeinin yasaklanması, yorucu
olmamak şartıyla spor yapılması gibi yaşamı düzenleyici önerilerle
başlanır. Antiasit veya bu hastalıkda çok etkili olan mide asit
üretimini durduran ilaçlar doktor kontrolunda verilmelidir. pH ölçümü
gibi kesin teşhis yöntemleri vardır..
Yapısal bozukluklar cerrahi uygulama gerektirir. Septum deviasyonu
sinüslerin normal olarak boşalmasını engeller ve kronik sinüzite neden
olur. Septumdaki bir çıkıntı tahrişe ve anormal salgıya sebeb olacaktır.
Septumdaki bir delik kabuk bağlamaya neden olur. Genişlemiş veya şekli
bozulmuş konkalar (burnun yan duvarlarında çıkan ve hava akımının
ayarlıyan, nemlendiren yapılar) veya polipler (enfeksiyon, allerji veya
tahriş sonucunda oluşan selim büyümeler) de aynı şikayetlere yol
açabilir.
Her zaman bir neden bulmak mümkün olmayabilir. Tıbbi tedavi cevap vermezse hasta cerrahi tedaviye karar vermelidir.
Bazı durumlarda özel bir neden bulunamaz. Düzeltilebilecek bir hastalık
yoksa tedavi daha kolay akabilmesi için salgının inceltilmesi yönünde
olur. Bu daha ziyade sıvı alımı yetersiz olan yaşlı kişiler için
geçerlidir. Bu hastalar günde en az sekiz bardak su içmeliler, Kafeini
bırakmalılar ve eğer uygunsa idrar söktürücü kullanmamalıdırlar. Salgıyı
inceltecek guaifenesin veya organik iyot kullanıldığında tükrük
bezlerinde şişme veya vücutta döküntü gelişirse ilaç kesilmelidir.
Burunun su ile yıkanması kalın ve azalmış salgının düzeltilmesine
yardımcı olur. Bu burun için yapılmış özel cihazlarla günde iki ila altı
defa uygulanabilir. Sıcak suyun içine yemek sodası veya tuz ilave
edilerek bu sıvı yapılabilir. Son olarak da reçete gerektirmeyen basit
tuz çözeltiler burnu nemlendirmek için kullanılır.
KRONİK BOĞAZ KIZARIKLIĞI (FARENJİT)
BGA sıklıkla kırmızı, tahriş olan bir boğaza neden olur. Boğaz
kültürlerinden genellikle bir sonuç alınmaz ama bademcikler ve diğer
dokular şişerek rahatsızlığa neden olurlar. BGA tedavi edildiğinde bu
olayda ortadan kalkacaktır.
