Uyku her insanın doğal bir hali, vazgeçilemez bir gereksinimidir. Birçok
insan için dinlendirici , bedeni ve ruhu tazeleyici bir dönemken,
bazıları için sorun yaratan bir eylemdir.
Uyku sırasında solunumda, kalp ve damar sisteminde, beyinde, kaslarda...
Hemen tüm sistemlerde değişiklikler olur. Soluk seyrekleşip sığlaşır,
nabız yavaşlar, kaslar gevşer. Ancak bazılarımızda bu normal değişimler
kaldırılamaz hale gelir ya da bu değişimler abartılı olarak ortaya
çıkar. Kaslar ileri derecede gevşeyebilir, solunum ileri derecede
sığlaşabilir. Böylece uykuda sorunlar ortaya çıkar. Solunum problemleri nasıl oluşur?
Uyku sırasında sır üstü uzanıldığından üst soluk yolu daralır. Şişman
insanlarda boyundaki yağlar bu daralmayı arttırır. Alt çenesi geride
olan insanlarda zaten dar olan üst solunum yolu yatınca daha dar hale
gelir. Sorunun başında solunum yolu tam olarak kapanmaz bir zorlanma
olur. Bu zorlanma sırasında küçük dil titreşim yapar ve horlama olur,
izleyerek uykudaki kas gevşemesi de işe eklenince üst solunum yolu
tamamen tıkanır ve soluk durur (apne- soluk durması), soluk alınamayınca
beyine giden oksijen düşer akciğerlerde gerilme olur ve hasta uykudan
boğulma hissi ile uyanır.
Hipertansiyon ve tatminsiz uyku hakkında...
Bazı durumlarda bu daralma tam olarak oluşmaz ancak var olan daralma
akciğere giden havayı azaltır. Damarlar az gelen hava nedeni ile
kasılırlar ve tansiyonu attırırlar (hipertansiyon), beyine az oksijen
gider ve uyku kalitesi bozulur. Gece uyunan uyku kaliteli olmayınca
hasta sabah uykusunu alamadan (tatminsiz uyku), baş ağrısı ile kalkar;
gece kaliteli uyuyamadığından gündüz dikkati dağılır ve bazen uykuya
dalar. Gündüz dikkat dağılması ve uyuma eğilimi, iş ve trafik kazalarına
yol açabilir. En hafif halinde bile işte başarılı olamama durumu
görülebilmektedir.
Tüm bu sorunların nedeni çoğu kez üst solunum yollarının daralmasıdır.
Üst solunum yolları şişmanlarda, boynu kısa olanlarda, alt çenesi geride
olanlarda daha fazla daralmaktadır. Alkol ve uyku hapları kasları
gevşettiğinden bu sorunu daha da arttırırlar. Ne yazık ki bazen hekimler
bile iyi uyuyamadığını söyleyen hastalara uyku ilaçları vererek uyku
sorununun daha da artmasına neden olmaktadır.
Horlama, uykudan boğularak uyanma (ya da eşinin uykuda soluğunun
durduğunu söylemesi), gündüz uyku hali, sabah baş ağrısı... gibi
yakınmalarla seyreden duruma uyku apne sendromu (uykuda soluk durması
hastalığı) denilir. Uykuda solunum sorunları nasıl anlaşılır?
Medipol Hastanesi uzmanları "Uykuda solunum sorunlarını anlamak için
insanın en az bir gece uyku laboratuarında izlenmesi gerekir" diyor.
Uyku izleme kayıtlarının her hangi bir yan etkisi yoktur. Ancak
elektrodlar flaster ve özel yapıştırıcılarla yapıştırılırlar.
Laboratuarımızda her an sıcak su ile banyo yapma olanağı olduğundan bu
yapıştırıcılarda kolaylıkla kurtulabilirsiniz.
Uykuda solunum sorunları tedavi edilir mi? Nasıl?
Yukarıda söz edildiği gibi şişmanlık uykuda solunum sorunlarının önde
gelen nedenlerinden biridir. Gerçekten kilo vermekle hafif uyku solunum
sorunu çözüle bilmektedir. Ancak uykuda solunum durması sorunu orta ve
ağır şiddete olan insanlarda ortaya çıkan hormonal değişimler; bu
olguların kilo vermesini olanaksız kılmaktadır.
Alkol kullanımının durdurulması, üzenli spor, akşam yemeğinin hafif
yenilmesi uyumaya yakın yemek yememek ve uyku haplarının alınmaması
uykua solunum sorunlarında iyileşmalr yapacaktır. Ne yazık ki bunlar
ancak geçici önlemler olup, gerçek sorunu çözmezler. Uyku ve horlama için ameliyat var mıdır?
Horlamada sesin çıkmasına küçük dil neden olur. Küçük dil ortadan
kalkarsa bu gürülütü kesilir. Ancak uykuda nefesin durması yada
azalmasında küçük dil dışında soluk yolunun üstündeki diğer dokularında
suçu vardır (Büyük dil, gırtlak çevresindeki yumuşak dokular) Bu
dokuları çıkartmak yaşamı imkansız kılar. Uykuda soluk sorunu olamadan
yanlızca horlayan olgularda küçük dile yönelik ameliyatlar yapılabilir.
Bu ameliyatlar öncesinde uyku izleme çalışmaları mutlaka yapılmalıdır.
Uykuda solunum sorunları için dünya ne kullanıyor?
Üst solunum yolu tıkandığında yapılacak şey bu tıkanmayı açmaktır. Bu
alınan soluğun basıncını arttırmakla sağlanabilir. 1980'li yıllarda
bilimadamları burundan maske ile basınçlı hava veren aygıtları icat
ederek bu sorunu çözmüşlerdir. Bu gün bu aygıtlar geliştirlerek tüm
dünyada kullanılmaktadır.
Biz de uykuda solunum sorunlarını tedavide CPAP adı verilen bu aygıtları
kullanmaktayız. Buruna takılan yumuşak bir maskeye sessiz çalışan küçük
bir motor ile hava verilmekte ve bu hava sayesinde solunum yolu
kapanmamaktadır. Aygıtın her gece uykuda iken takılması gereklidir.
Bizim ve diğer dünya hekimlerinin araştırmaları göstermiştir ki: Bu
aygıtın kullanımı uyku kalitesini arttırmakta, hastanın gün boyu zinde
olmasını sağlamaktadır. Ayrıca kalp ve damar sisiteminde hastalığa bağlı
oluşacak ciddi rahatsızlıklar bu aygıt sayesinde oluşmamaktadır.
