Yüz Felci Ne Demektir: Yüz hareketlerini
(dudak, yanak, kaş,göz çevresi) yapmamızı yüz siniri (fasial sinir)
aracılığı ile sağlarız. Beyinden gelen hareket emirlerini yüz siniri,
yüz kaslarına ileterek istediğimiz hareketleri yapmamızı sağlar. Eğer
beyindeki veya yüz sinirindeki bazı hastalıklar bu iletiyi engellerse
yüz felci oluşur ve yüz hareketleri kısmen ya da tamamen ortadan
kaybolur. Yüz felci tıbbi olarak fasial paralizi olarak ismlendirilir.
Yüz Siniri Nerededir: Beyin
ile beyin sapı arasında yüz sinirini oluşturacak lifler karışık bir
şekilde gelir. Bu bölüm daha çok Nöroloji ile ilgilidir. Beyin sapından
sonra yüz siniri kıvrımlı biryol izler. İç kulak yolundan geçerek, orta
kulağında çevresini dolaşır ve kulak arkasından doğru birkaç dal halinde
yüz kaslarına ulaşır. Yüz kaslarına ulaşmadan önce kulak önündeki
tükrük bezinin içinden geçer. İç kulak yolundan geçerken işitme siniri
ile birlikte bulunur. Yolu boyunca bazı dallar verir ve bu dallar
çeşitli görevler yaparlar. Gözyaşı bezinin salgısını, çene altındaki
tükrük bezlerinin salgısını ve dilin tat hücrelerinin görev yapmasını da
yüz sinirinin dalları sağlar.
Yüz Felcinin Nedenleri Nelerdir: Yüz
felci beyinle beyin sapı arasındaki veya beyin sapından yüz kaslarına
kadar olan bölümdeki birçok hastalığa bağlı olarak gelişebilir.
Beyin-beyin sapı arasındaki yüz felci nedenleri genellikle beyin
kanamasına bağlıdır ve nöroloji bölümünde incelenirler. Bu nedenlerle
oluşan yüz felcine merkezi yüz felci denir. Beyin sapından sonraki yüz
siniri hastalıklarında oluşan yüz felcine ise periferik yüz felci denir.
Periferik yüz felci yapabilecek bir çok sebep vardır:
-Bell Paralizisi:
En sık görülen yüz felci nedenidir. Nedeni aslında kesin değildir. Yüz
sinirinin iç kulak çevresindeki bir bölümünde iltihap oluştuğu
düşünülmektedir. Soğuk ve rüzgara maruz kalmanın etkili olduğu
bilinmektedir.Sinirin fonksiyonunun kaybolması dışında bir bulgu yoktur.
Başka nörolojik bulgu olmamasıyla teşhis konur. Genellikle tam olarak
iyileşir.
-Ramsay-Hunt Sendromu:
Virüslerin neden olduğu bir hastalıktır. Bell paralizisindeki bulgulara
ilave olarak ağrı ve dış kulak yolunda bazı lezyonlar vardır. Tam
iyileşme oranı Bell paralizisine göre biraz daha azdır.
-Orta Kulak İltihapları: Çocuklarda
akut orta kulak iltihabı büyüklerde de kronik orta kulak iltihabı
çevresindeki kemiği eriterek ya da mevcut açıklıklardan ulaşarak yüz
sinirine ulaşabilir ve yüz felci yapabilir.
-Sistemik Hastalıklar:
Şeker hastalığı, hipertansiyon, nörit(sinir iltihabı), vitamin
ek***liği gibi vücudun diğer bölgalerinide ilgilendiren hastalıklar.
-Tümöral Hastalıklar:
Yüz sinirinin kendisinde veya yolu boyunca geçtiği bölgelerdeki
tümörler de yüz felci yapabilirler. Bu sinirler iyi ya da kötü huylu
olabilirler. Yüz siniri, kaslara gitmeden önce kulak önündeki tükrük
bezinin içinden de geçtiği için, bu tükrük bezi tümörleri de yüz felci
yapabilir.
-Travmalar: Kulak çevresine veya yüze gelen travmalar (darbeler) yüz sinirini hasara uğratarak yüz felci yapabilirler.
-Ameliyatlar: Kafa içinde, kulakta veya tükrük bezinde başka sebeplerle yapılan ameliyatlar sırasında yüz siniri yaralanabilir.
Ne Gibi Belirtiler Olur:
Yüz sinirinin çalışmamasının en belirgin bulgusu yüz hareketlerinin
azlması veya kaybolmasıdır. Kaş kaldırma, göz kapama, diş gösterme,
gülme, yanak şişirme gibi hareketler bozulur. Bunun dışında gözyaşı
azalması, tükrük salgısının azalması, tat duyusunun bozulması, gürültüye
duyarlılık artışı gibi bulgularda bulunabilir. Yüz felcini yapan asıl
sebebe göre ilave bulgular görülebilir.
Muayenede Ne Görülür:
Muayenede ilk göze çarpan hastanın yüz hareketlerini yapamamasıdır. En
sık yüz felci nedeni olan Bell paralizisinde başka bulgu yoktur. Ancak
diğer sebeplerde ilave bulgular olabilir. Bunlar arasında dış kulak
yolunda lezyonlar, orta kulak iltihabı bulguları, diğer nörolojik
bulgular sayılabilir. Orta kulak iltihabı veya bir orta kulak tümörü
yoksa kulak muayenesi normal görülür.
Ne Gibi Tetkikler Yapılır:
En sık görülen Bell paralizisi için muayenede başka bir hastalıktan
şüphelenilmiyorsa genellikle bir tetkik yapılmaz. Ancak tedavide verilen
ilaçların yan etkisi olarak tansiyon ve şeker yükselmesi olabildiği
için tansiyon ve açlık kan şekeri ölçümleri yapılabilir.
genel olarak yapılabilecek tetkikler şunlardır:
-Açlık kan şekeri, tansiyon, kolesterol ölçümleri
-Kafa içinde veya tükrük bezi tümörlerinden şüpheleniliyorsa bilgisayarlı tomografi veya manyetik resonans
-İşitme testleri
-Gözyaşı miktarının test edilmesi (schirmer testi)
-EMG
-Elektrofizyolojik
testler adı verilen ve sinir ileti hızını yada sinirin hastalanma
yüzdesini göstermeye yarayan testler (Bu testler özellikle tedavi için
ameliyat düşünülüyorsa uygulanır).
Teşhis Nasıl Konur:
Yüz Felci teşhisi hastanın yüz hareketlerinin bozulduğunun görülmesi
ile konur. Ancak önemli olan asıl sebebin ne olduğudur. Bunu araştırmak
için şüphelenilen duruma uygun tetkikler yapılır ve bir hastalık
bulunursa onun tedavisi yapılır. Eğer ilk muayene sırasında yüz felci
dışında bir bulgu bulunmadıysa kan şekeri ve tansiyon ölçümleri yapılır
ve Bell paralizisi olduğu düşünülerek tedaviye başlanır. İlaç tedavisi
ile geçmeyen veye tekrar eden durumlarda özellikle bilgisayarlı
tomografi veya manyetik resonans gibi tetkikler başta olmak üzere
araştırmalar yapılabilir.
Nasıl Tedavi Edilir: Yüz
felcinin tedaviside yine sebebe göre yapılır. Bell paralizisinde tedavi
ilaç tedavisidir. Hastanın diğer hastalıkları izin verirse (tansiyon,
şeker yüksekliği veya mide problemleri) kortikosteroidler ve B vitamini
ilaçlar verilir. Buna ilave olarak mide için ilaçlar, göz kurumalarını
önlemek için yapay gözyaşı veya antibiyotikli kremler verilir. Hastanın
dikkat etmesi gereken durumlar olarak yüz kasları üzerine masaj
yapılması, sıcak uygulamaları, yüz kaslarını hareket ettirmek için sakız
çiğnenmesi sayılabilir. Ramsay-Hunt sendromunda ilave olarak virüslere
karşı da ilaç verilir. Eğer yüz felcinin başka bir sebebi bulunursa bu
hastalık ilaç ya da ameliyatla tedavi edilir. Bu tedaviler o hastalıkla
ilgili bölümlerde anlatılmıştır. Örneğin iç kulak tümörleri veya kronik
orta kulak iltihaplarına bağlı yüz felçleri ameliyat gerketiren
hastalıklarken, akut orta kulak iltihabına bağlı yüz felci kulak zarını
çizmek ve antibiyotik ile tedavi edilir.
Ameliyat Gerekli midir?:
Yüz felcinin bazı sebepleri ameliyat gerektirir. Yukarıda da
bahsedildiği gibi tümör (kafa içinde veya tükrük bezlerinde), kronik
orta kulak iltihapları ameliyat gerektirir. Ancak genellikle ilaçla
tedavi edilen Bell paralizisi gibi hastalıklarda bazen ameliyat
gerektirir. Ne zaman ameliyat gerektiği kesinlik kazanmış bir konu
değildir. Buna karar verirken ilaca ne derece yanıt alındığı, yüz
felcinin derecesi, elektrofizyolojik testlerin sonuçları ve başlangıçtan
beri geçen zaman dikkate alınarak karar verilir. Bu karar doktorunuz
tarafından uygun şekilde alınacaktır.
Ne Gibi Ameliyatlar Yapılmaktadır:
Yüz felci sebebine göre değişik ameliyatlar yapılmaktadır. İç kulak
tümörlerinde kafa kemiklerini açarak ya da kulak arkasından girerek
tümör çıkartılmaya çalışılır. Bazı iç kulak tümörlerinde henüz yüz felci
gelişmemişse de ameliyat sonrası oluşabilir. Yüz sinirinden kaynaklanan
bir tümör varsa tümörle beraber sinirin bir kısmıda çıkarılır. Geride
kalan sinir kısmı onarılmaya çalışılır ancak bunu için bazen başka
sinirleri yüz sinirleriyle birleştirmek gerekebilir. Kronik orta kulak
iltihaplarına bağlı yüz felcinde orta kulaktaki iltihap temizlenir ve
yüz sinirini saran kılıf açılarak iltihabın temizlenmesi sağlanır.
Tükrük bezi tümörlerine bağlı yüz felcinde tükrük bezi ile beraber yine
sinirin tümörle tutulan kısmıda çıkarılır. Bell paralizisi veya
Ramsay-Hunt sendromundaki yüz felcinde ilaç tedavisinin sonucuna göre
eğer ameliyat gerekirse genellikle yapılan işlem kulak arkasından
girilerek sinire ulaşmak ve etrafındaki kılıfı açmaktır.
Yüz
sinirinin ilaçla ya da ameliyatla tedavi edilemeyeceği görüldüğünde
bazı yardımcı ameliyatlar yapılır. Bunlar arasında başka sinirlerle
hareket eden kasların yüze transferi, başka sinirlerin yüz sinirine
birleştirilmesi, göz kapaklarına altın ağırlık yerleştirilmesiile
gözlerin kapanmasının sağlanması gibi ameliyatlar yapılabilir.
Fizik Tedavi Gerekli midir?:
Yüz kaslarına fizik tedavi yöntemlerinin uygulanması yüz sinirine
yeniden fonksiyon kazandıran yöntemler değildir. Ancak özellikle uzun
süren yüz felçlerinde yüz kasları hareketsizlikten güçsüzleşirler ve
daha sonra yüz siniri çalışsa bile yüzde asimetri ve güç kaybı olabilir.
Bu nedenle hastanın kendi kendine uygulayabileceği masaj ve sakız
çiğneme dışında fizik tedavi uygulanması önerilmektedir.
