Akciğer Kanseri

Akciğer Kanseri Nedir?
Kanserler genellikle ilk ortaya çıktığı dokuya göre adlandırılır.
Akciğer kanseri ilk önce akciğerde başlar. Küçük hücreli akciğer kanseri
akciğer dokularında kanser (habis, kötü huylu) hücrelerinin bulunduğu
bir hastalıktır. Akciğerler göğüs boşluğumuzun büyük kısmını dolduran
koni şeklinde, süngerimsi yapıda bir çift organdır (Şekil1) Akciğerlerin
başlıca görevi, vücut hücrelerinin artık maddesi olan karbondioksiti
vücuttan atmak ve yaşam için temel gereksinim olan oksijeni vücuda
almaktır. Akciğerler başlıca “bronş” denen hava içeren tüplerden,
“alveol” denen hava keseciklerinden, kan ve akkan (lenf sıvısı)
damarlarından oluşmuştur.

Şekil 1. Akciğerlerin yapısı.

Hücrelerin mikroskop altındaki görüntülerine dayanarak başlıca iki tip
akciğer kanseri vardır: küçük hücreli akciğer kanseri ve küçük hücreli
olmayan akciğer kanseri.

Akciğer Kanseri Ne Kadar Sıklıkta Ortaya Çıkar?

Akciğer kanseri günümüzde bir salgın hastalıktır ve erkeklerde, tüm
dünyada en çok öldüren kanser türüdür. Kardiovasküler hastalıklardan
sonra ölüm nedenleri arasında 2. sırada yer almaktadır. ABD’de 1987’den
beri kadınlarda da birinci öldürücü kanserdir. 1996 yılında ABD’de
64,000 kadın akciğer kanserinden, 44,000 kadın meme kanserinden
ölmüştür. ABD’de akciğer kanseri olgularındaki 1990’lardaki artış,
kadınlarda 1960’lardan sonra ortaya çıkan sigara içme alışkanlığındaki
hızlı artışa bağlıdır. Kadın akciğer kanserlerindeki artışın ABD’de en
azından 2010 yılına kadar devam edeceği, belki bu tarihten sonra artışın
durabileceği tahmin edilmektedir. ABD dışındaki gelişmiş ülkelerde de
hızla birinci neden olmaktadır. Tüm dünya ortalamasına baktığımızda
erkeklerde birinci, kadınlarda meme kanserinden sonra ikinci sıradadır.
Dünya Sağlık Örgütü 1985 yılında gelişmekte olan ülkelerde 300,000
kadının sigaraya bağlı hastalıklardan öldüğünü, bunun %21.1’inin akciğer
kanserine bağlı olduğunu bildirmiştir.

Her yıl yeni ortaya çıkan hasta sayıları tüm dünyada artmaya devam
etmektedir. 2000 yılında dünyada 2 milyon yeni akciğer kanseri
saptanacağı, bunların %60’ının gelişmekte olan ülkelerde olacağı
hesaplanmaktadır. Artış hızı özellikle kadınlarda daha belirgindir.

Oysa akciğer kanseri XX. YY.'ın başında son derece nadir bir hastalıktı.
Tütünün sigara haline dönüşmesi ve tüketiminin hızla yaygınlaşması
sonucu 1940’larda akciğer kanseri salgını ortaya çıkmıştır ve bu salgın
etkisini, bütün dünyada, artan şekilde devam ettirmektedir.

Ülkemizde resmi rakamlara göre her yıl 20,000-25,000 yeni akciğer
kanseri hastası ortaya çıkmakta ve bu rakamın 30,000-40,000 kadar
ulaşabileceği düşünülmektedir. Çünkü ülkemizde güvenilir sağlık
istatistikleri yoktur. Ülkemizde akciğer kanserlerinin çoğu erkeklerde
görülmektedir. Kadın: erkek oranı 1: 7-8 civarındadır. Ancak 1980’lerden
sonra ülkemizde de kadınlardaki artan sigara tiryakiliği bu oranı en
geç 5-10 yıl içinde kadınlar lehine belirgin şekilde etkileyecektir.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre 1983-1989 yılları arasında ülkemizde
kanser sıklığı 32/100.000'dir. Bunun %26’lık bölümünü ilk sıradaki
akciğer kanseri oluşturmaktadır. 1991-1992 verilerine göre solunum
sistemi kanserlerinin oranı, tüm kanserler içinde %43’tür. Yine aynı
verilere göre yapılan tahminlerde, gerçek kanser sıklığı 120-130/100.000
olmalıdır. Akciğer kanserinin bölgelere göre dağılımına bakılınca
sırayla Ege Bölgesi %39.5, Marmara Bölgesi %26.9, Doğu Anadolu Bölgesi
%26.1, Güneydoğu Anadolu Bölgesi %18.2, Akdeniz Bölgesi %18.1, İç
Anadolu Bölgesi %16.6 oranındadır.

--------------------------------------------------------------------------------

Akciğer Kanserinin Nedenleri, Risk Faktörleri Nelerdir?

Akciğer kanserinin başlıca nedeni sigaradır. Tüm akciğer kanserlerinin
%80-90’ı tek başına sigaraya bağlıdır. Risk sigara içme süresi, toplam
içilen sigara, başlama yaşı ve içilen sigaranın tipine göre değişir.

Sigara içen bir kadının akciğer kanserine yakalanma riski içmeyen bir
kadına göre 1.5-153 kat daha fazladır. Ayrıca, aynı miktar sigaraya
maruz kalan kadınların erkeklere göre 1.5-3 kat daha fazla akciğer
kanserine yakalanma riskleri olduğu hesaplanmıştır.

Aktif sigaradan sonra akciğer kanserinin en önemli ikinci risk faktörü
pasif sigara maruziyeti veya diğer isimler olarak çevresel sigara
maruziyeti veya dumanaltı olmaktır. Pasif sigara maruziyetinin tek
başına ortalama 1.2-1.3 kat riski arttırdığı bildirilmektedir.

Ailede akciğer kanseri olması akciğer kanserine yakalanma riskini
arttırmaktadır. Ailede akciğer kanseri olan ve hiç sigara içmemiş bir
kadının akciğer kanseri riski 2.8 kat artmış iken; ailede akciğer
kanseri olmayan ve sigara içen bir kadında bu risk 11.3 kat artmıştır;
ailede akciğer kanseri olan ve sigara içen bir kadında ise bu riskin 30
kat arttığı gösterilmiştir.

Ayrıca asbestos denen tozlarla uğraşan işlerde çalışan kişilerde,
çeşitli kimyasal maddelerle çalışılan iş kollarında çalışanlarda, daha
önce akciğerden hastalık geçiren ve akciğerde nedbe dokusu gelişen
kişilerde akciğer kanseri riski artmaktadır.

Bazı beslenme özelliklerinin de akciğer kanseri riskini etkileyebileceği
bilinmektedir. Ayrıca motorlu taşıtlara, fabrika bacalarına bağlı hava
kirliliklerinin, evlerde uygun olmayan şekilde odun-kömür yakarak
ısınmanın kanser yapıcı maddelerin oluşmasına neden olduğu
gösterilmiştir. Hava kirliliğinin akciğer kanseri riskini
arttırabileceği düşünülmektedir ancak riskin derecesi belirlenememiştir.

Çevresel radon maruziyetinin de akciğer kanseri gelişimi ile ilişkili
olabileceği, coğrafi olarak akciğer kanseri yüksekliğine yol açabileceği
bilinmektedir.

Küçük hücreli akciğer kanseri genellikle sigara içen veya içmiş olan
kişilerde bulunmaktadır. Bu birliktelik bazı araştırmalarda %98’lere
kadar çıkmaktadır.

Akciğer Kanseri ve Kadın
ABD’de akciğer kanseri kadında da bir numaralı kanserdir. Tüm kanser
ölümlerinin %25’inden sorumludur ve 1996’da 64,300 kadın öldürmüştür.
Kadınlardaki akciğer kanseri ölüm hızları ile sigara içme oranları
arasında parallellik vardır. Toplumda sigara içiminin yaygınlaşması ile
akciğer kanser ölüm hızlarının artışı arasında 15-20 yıl kuluçka süresi
vardır. Kadında akciğer kanseri ölümleri 1960’tan sonra hızla artmıştır
ve artmaya devam etmektedir (Şekil 2). Bu grafiğe göre ülkemizde
bayanlar arasında sigara tiryakiliğinin özellikle son 5-10 yılda çok
daha hızla arttığı düşünüldüğünde şekildeki grafiğin şu an için
1965-70’lerdeki 70’lerdeki gibi durumunda olduğumuzu, kadınlarda akciğer
kanseri salgınının gittikçe ülkemizde de alevleneceği öngörülebilir.

Şekil
2. Kadında ABD’de artan akciğer kanseri ölüm hızları. 1930-1990
arasında dramatik bir artış olduğu ve artışın 1960’tan beri hızlanarak
devam ettiği görülmektedir.

Sigara içen erkeklere göre sigara içen kadınların küçük hücreli akciğer
kanserine yakalanma riskleri daha fazladır. Erkeklerde risk 11.4-37.5
kat artarken kadında 37.6-86 kat artmaktadır. Sigara tüm akciğer kanser
tipleri için belirgin risk faktörüdür, ancak sigara ile en güçlü ilişki
kadında görülen küçük hücreli akciğer kanseridir. Kesin olarak
kanıtlanmamış olmakla birlikte kadınlık hormonu olan estrojenin akciğer
kanserinin tipi ve bazı özelliklerini etkileyebileceği ve cinsiyetler
arasında akciğer kanseri farklılıklarından sorumlu olabileceği
düşünülmektedir.

--------------------------------------------------------------------------------

Küçük Hücreli Akciğer Kanseri Ne Sıklıkta Ortaya Çıkar?

Tüm akciğer kanserlerinin %20 kadarı küçük hücreli akciğer kanseridir.
Diğer akciğer kanseri tipleri içinde en hızlı artış gösteren tip budur.
Bu tip akciğer kanseri sigara içimi ile ilişkisi en belirgin akciğer
kanseridir. Sigara içen kadınların erkeklere göre bu tipe yakalanma
olasılığı daha fazladır.

--------------------------------------------------------------------------------

Küçük Hücreli Akciğer Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Bu hastalıkta şu yakınmalar doktora biran önce gitmek açısından
uyarıcıdır: geçmeyen öksürük veya göğüs ağrısı, solunum sırasında
hırıltı, hışıltı sesleri duyma, nefes darlığı, öksürükle kan veya kanlı
balgam çıkarmak, ses kısıklığı veya boyunda ve yüzde şişlikler ortaya
çıkması. Bundan başka kanser dokusunun göğüs boşluğunda aşırı büyümesi
sonucunda önemli organlara bası yapabilir ve yutma güçlüğü, kalp
yetmezliği gibi bulgular verebilir. Yine kanser hücreleri vücudun hemen
her organına ve dokusuna yayılabilir; beyin, karaciğer, kemik, böbrek
üstü bezleri başta olmak üzere bulunduğu yere göre bulgular verebilir.
Hatta göze bile yayılabilerek görme kayıplarına yol açabilir. Bundan
başka kanser hücreleri yayılmadığı halde salgıladıkları bazı maddelere
bağlı olarak vücutta birçok metabolik ve hormonal sorunlar yapabilir. Bu
hastalıktan kuşkulandığında doktorunuz bronkoskop denen bir aletle
bronşlarınızın içine bakmak isteyecektir. Bu teste bronkoskopi denir ve
genellikle hastane şartlarında yapılır. Bu test öncesi hastaya lokal
uyuşturucu ilaçlar verilir, böylece geçici bir süre boğazda, nefes
borusunda hissetmeme durumu ortaya çıkar. Bir miktar basınç hissi
olabilirse de ağrı hissedilmez. Daha sonra doktorunuz bronş
duvarlarından hücreler veya küçük parçalar alabilecek ve mikroskop
altında kanser hücreleri olup olmadığının araştırılmasını sağlayacaktır.
Bu işleme biyopsi denmektedir.

Bronkoskop ile ulaşılması zor olan akciğer bölgelerinden doku almak için
dışarıdan bir iğne de kullanabilir. Bu işlemde, deride küçük bir kesi
yapılabilir ve kaburgalar arasından iğne yerleştirilir. Bu işleme iğne
aspirasyon biyopsisi denmektedir. Patoloji doktorları mikroskop ile,
herhangi bir kanser hücresi olup olmadığını anlamak için alınan dokuları
incelerler. Test öncesi hastanın acı duymaması için lokal etkili
uyuşturucular kullanılmaktadır.

Hastalıktan kurtulmak (prognoz, sağ-kalım) ve tedavi seçimi, kanserin
evresine (sadece akciğerde mi yoksa başka yere yayılmış mı olmasına) ve
hastanın cinsiyetine ve genel sağlık durumuna bağlıdır.

--------------------------------------------------------------------------------

Evrelerin Açıklanması
Küçük hücreli akciğer kanserinin evreleri
Küçük hücreli akciğer kanseri saptanır saptanmaz, kanser hücrelerinin
akciğerlerden diğer vücut bölgelerine yayılıp yayılmadığını anlamak için
ileri tetkikler yapılacaktır (evreleme işlemi). Doktorun tedaviyi
planlaması için hastalığın evresini bilmesi gereklidir. Küçük hücreli
akciğer kanserinde aşağıdaki evreler vardır:

Sınırlı hastalık
Kanser sadece bir akciğerde ve/veya yakınındaki lenf bezlerindedir (lenf
bezleri küçük, fasulye benzeri oluşumlardır ve tüm vücutta
bulunmaktadır. Vücutta mikroplarla savaşan hücreleri yapar ve
depolarlar).

Yaygın hastalık
Kanser başladığı akciğerden göğüs boşluğundaki veya vücudun diğer bölgelerindeki başka dokulara yayılmıştır.

Nüks evresi
Nüks hastalık demek tedavi edildikten sonra kanserin yeniden ortaya
çıkması (nüks etmesi) demektir. Akciğerlerde veya vücudun başka bir
yerinde ortaya çıkabilir.

--------------------------------------------------------------------------------

Tedavi Seçenekleri
Küçük hücreli akciğer kanseri nasıl tedavi edilir?
Tüm akciğer kanserli hastalarda tedavi seçenekleri vardır. Üç tür tedavi kullanılmaktadır.

Cerrahi (kanseri alıp çıkartmak)
Radyasyon (ışın) tedavisi (yüksek-doz x-ışınları veya diğer yüksek-enerjili ışınlar kullanarak kanser hücrelerinin öldürülmesi)
Kemoterapi (kanser hücrelerini öldürmek üzere ilaçlar kullanılması)
Ayrıca, küçük hücreli akciğer kanserinin tedavisinde etkili yeni
tedaviler olup olmadığını araştıran klinik araştırmalar vardır.

Cerrahi, kanser sadece bir akciğer ve en fazla yakınındaki lenf
bezlerine yayılmış durumda ise kullanılabilir. Küçük hücreli akciğer
kanseri genellikle sadece bir akciğerde bulunmadığından cerrahi nadiren
kullanılabilmektedir. Ancak cerrahi bazen hastada kesin olarak hangi
kanserin bulunduğunu anlamak için de kullanılabilmektedir. Eğer cerrahi
yapılırsa doktor şu operasyonlardan birini yapacaktır:

Sadece küçük bir akciğer kısmını çıkaran kama tarzı kesiler (wedge rezeksiyon).
*Lobektomi ameliyatında akciğerin bir lobunun tamamı çıkarılır.
*Pnömonektomi denilen ameliyatlarda bir akciğerin tamamı çıkarılır.
*Cerrahi sırasında doktor kanser olduğunu gördüğü lenf bezelerini de çıkarabilir.

Radyasyon tedavisinde kanser hücrelerini öldürmek ve tümörü küçültmek
için x-ışınları veya diğer yüksek-enerjili ışınlar kullanılır. Küçük
hücreli akciğer kanserinde genellikle vücut dışındaki bir cihaz
aracılığıyla yapılır (dıştan ışın tedavisi). Bu tedavi hem
akciğerlerdeki hem de vücudun diğer yerlerine yayılan kanser hücrelerini
öldürmek için kullanılır. Işın tedavisi beyinde kanser gelişmesini
önlemek için de kullanılabilir. Buna koruyucu beyin ışınlaması denir. Bu
koruyucu beyin ışınlaması beyin fonksiyonlarını etkileyebileceğinden
doktor hastaya böyle bir tedaviye karar vermesi için yardım edebilir.
Işın tedavisi tek başına, cerrahi ile ve/veya kemoterapi ile birlikte
kullanılabilmektedir.

Kemoterapi küçük hücreli akciğer kanserinin tüm evrelerinde ençok
kullanılan tedavi yöntemidir. Kemoterapi haplar şeklinde veya iğne
aracılığıyla damar veya kaslara verilerek de uygulanabilir. Kemoterapi
bir sistemik tedavi olarak da bilinir, çünkü verilen ilaç kan dolaşımına
girerek tüm vücudu dolaşır ve akciğerler dışındaki örneğin beyindeki
kanser hücrelerini de öldürebilir.

Evreye göre tedavi
Küçük hücreli akciğer kanserinde tedavi hastalığın evresine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna bağlıdır.

Eski araştırmalardan etkili olduğu gösterilmiş standard kemoterapiler
kullanılabilir veya bir klinik araştırma protokolünde bulunmak gündeme
gelebilir. Çoğu hasta standard kemoterapiler ile iyileştirilemez ve
bazılarında beklenenden daha fazla yan etki ortaya çıkar. Bu nedenlerle
daha iyi kanser tedavileri bulmak için klinik araştırmalar yapılmaktadır
ve bunlar en son klinik bilgilere dayanmaktadır. Şu anda kliniğimizde
küçük hücreli akciğer kanserinde deneysel bir tedavi uygulanmamaktadır.

--------------------------------------------------------------------------------

Sınırlı Evre Küçük Hücreli Akciğer Kanseri
Tedavi şunlardan birisi olabilir:

1. Kemoterapi ve göğüs bölgesine ışın tedavisi +/- koruyucu beyin ışınlaması.

2. Kemoterapi +/- koruyucu beyin ışınlaması.

3. Cerrahi ve takiben kemoterapi +/- koruyucu beyin ışınlaması.

Klinik araştırmalarda yeni ilaçlar ve yukardaki tedavileri vermenin yeni ve değişik yolları denemektedir.

--------------------------------------------------------------------------------

Yaygın Evre Küçük Hücreli Akciğer Kanseri
Tedavi şunlardan birisi olabilir:

1. Kemoterapi +/- koruyucu beyin ışınlaması.

2.
Vücutta kanser hücrelerinin yayılmış olduğu beyin, kemik veya omurga
gibi bölgelere yakınmaları düzeltmeye yönelik ışın tedavileri.

Klinik araştırmalarda yeni ilaçlar ve yukardaki tedavileri vermenin yeni ve değişik yolları denemektedir.

Nüks Küçük Hücreli Akciğer Kanseri
Tedavi şunlardan birisi olabilir:

1. Konforu (hastalığa bağlı yaşam kalitesini) arttırmaya yönelik ışın tedavisi.

2. Konforu (hastalığa bağlı yaşam kalitesini) arttırmaya yönelik kemoterapi.

3.
Konforu (hastalığa bağlı yaşam kalitesini) arttırmaya yönelik
olarak hava yollarının açık kalmasını sağlayacak lazer, ışın tedavileri
veya alet uygulamaları.

4. Yeni ilaçları deneyen klinik bir araştırma.

» Koah kronik obstruktif akciğer hastalığı
» Akciğer Apsesi
» Bronkoskopi Akciğer Endoskopisi
» Akciğer Embolisi (Pulmoner Emboli)
» ASPERGİLLOSİS:ASPERGİLLOZ:AKCİĞER ASPERGİLLOZU