Kader Nedir?
Bir insanın, bir hayvanın, bir şehir veya bir ulusun yeryüzündeki var
oluş sürecinde onun yaşamını yönlendiren etkilerin tümüdür. Ancak bizim
inceleme alanımızı insanın kaderi oluşturduğu için biz sadece insana
yönelik bilgilere ağırlık vereceğiz. Unutulmaması gereken bir noktada
şudur ki; bir sokak kedisiyle, bir ev kedisinin, tarih sahnesinde var
olmuş şehirler ve ulusların her birinin kendisine özgü bir kaderi
vardır. İnsanın kaderine gelince......İki türlü kaderimiz vardır.
1.) Mutlak kaderimiz, yani İrade-i külli:
Evrendeki İlahi bilgisayar olarak kabul edilen Levh-i mahfuzda
kayıtlı olan ve Allah'ın iradesini yansıtan kesin ve değişmeyen
kaderimizdir. Bu kader dua, büyü veya hiç bir güç, tedbir ve gayretle
değiştirilemez. Bizim istek ve bilgimiz dışında oluşan bu kaderin
kapsamına, doğduğumuz memleket, dönem, ailemiz, eşimiz, evladımız,
işimiz, ecelimiz ve yaşamımızın derinden etkileyecek ve şekillendirecek
olaylar girmektedir.
2.) Muallak kaderimiz, yani İrade-i cüzi:
Bu ise kişinin kendi iradesini kullanarak kaderini ve yaşamını
şekillendirmesi olarak açıklanabilir. Bunlara özel zevklerimiz,
meraklarımız, ikili ilişkilerimiz, olaylar karşısında verdiğimiz
tepkiler ve bu tepki ve davranışlarımızı kontrol etme becerilerimiz
örnek olarak gösterilebilir.
Mutlak kaderimizi oynanan bir oyunun kurallarına benzetecek olursak,
muallak kaderimiz ise oyuncunun bu oyunu oynarken gösterdiği becerilerin
tümüdür. Buna en iyi örnek olarak tavla oyununu göstermek mümkündür.
Tavla oyununun kendisine özgü kuralları mutlak kader olarak kabul
edilmelidir. Gelen zara göre oyuncunun pulunu kaçması, kapı alması,
bazen rakip oyuncunun pulunu kırması nasıl bir ustalık gerektiriyorsa,
kişide yaşarken aynı ustalığı göstererek yaşamını şekillendirebilir.
Oyuncunun oyun süresince zarının iyi gelmesi oyuncu usta değilse maçı
kazanmasına yetmeyeceği gibi zarı pek iyi gelmese de usta bir oyuncunun
maçı kazanma şansı oldukça yüksektir. Çocukluğu ve gençliği sorunlu olan
bir kişi zamanla yaşamını akıllıca şekillendireceği gibi, yaşamı her
bakımdan olumlu olan bir kişinin yanlış davranışları onun yaşamında çok
kısa bir süre sonra olumsuz olayların görülmesine neden olacaktır. Ama
imkanları kısıtlı bir insan akıllı hedeflere yönelerek yaşamını belli
bir süre de olumsuzdan olumluya dönüştürebilir. Yani o kişi, gelen
zarlar iyi olmasa da oyunu iyi oynayarak maçı kazanmıştır. Hatta kaderi
bir kişinin yaşamını şekillendiren olaylar dizisi olarak görmekten
ziyade, o insanın evrensel gelişimini ve tekamülünü sağlayan bir eğitim
programı olarak kabul etmek daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
