Şu an yeni bir tıp dalı olarak bilinen ayurveda aslında bilinen en eski
tıp sistemlerinden biridir. Ancak başta Amerikalılar olmak üzere
batılılarca tekrar gözden geçirilmiş ve modernize edilmiştir.
Kelime anlamı olarak yaşam (Ayur) ve bilgi (Veda), yani yaşam bilgisi
demektir. Amaçları; hayatı uzatmak, mükemmel sağlığı yaratmak ve
hastalıkları, bozuklukları vücuttan uzaklaştırmaktır. Ayurveda’nın esas
önemli noktalarından biri de insanı beden ve zihinle bir bütün olarak
görmesidir ve onun bütün unsurlarını birarada uyum ve dengede tutmaya
çalışmasıdır. Nasıl oluyorda zihin ve beden birbiriyle ikili oluyor?
Geçen yıllarda fizikte büyük bir başarı olarak kabul edilen Quantum
teorisine göre moleküller ve atomdan öte bir maddenin quantum düzeyi
vardır. Buradaki bir quanta, bilinen en küçük atomdan 10-100 milyon kez
daha küçüktür. Bu düzeyde enerji ve madde birbirine dönüşebilir. Bir
halde durmaktadırlar. Bu quantalar gözle görülmeyecek titreşimlerden
oluşurlar ve adeta bir fizik biçim şekillemeyi beklerler. İnsanda da
aynı olay geçerlidir ve önce görülmeyen titreşimler quantum
dalgalanmalarına, o da enerji uyarılarına ve o da maddeciklere,
dönüşünceye, DNA’ya ağrıya, dokulara, hücreye, herşeye dönüşür. İşte
Ayurveda bu düzeyden, zihin ve beden düzeyinden sağlığa bakar.
Bu sistemin en önemli noktalarından biride, sağlığı korumanın, tedavi
etmekten daha önemli olduğudur. Yapılan patalojik araştırmalar
göstermiştir ki, örneğin 40 yaşındaki erkek bir kişide oluşan kalp
enfarktüsü, koroner damarda tıkanma gibi semptomlarla kendini belli
edip, doktora gidince ortaya çıkmaktadırlar. Oysa daha 20 yaşında bu
kişinin damarlarında ileride kalp enfarktüsüne dönüşebilecek ve damar
tıkanmasına yol açacak yağ taslakları patolojik olarak saptanmıştır.
İşte bu düzeyde olaya müdahale edilirse, herşey çok daha basit ve kolay
olur. Çünkü hangi doşha tipindeki kimsede ne tür hastalıklara eğilim
olduğu bellidir. Nedir bu Duşhalar?
Ayurveda’da çok önemli bir nokta, bireysel psiko-biokimyasal özellikler
grubu ve kişiye özgü beden tipleridir. Her insanda egemen olan bir,
bazen iki, hatta ender olarak üç doşha vardır. Bu doşhalar kişiye bütün
önemli özelliklerini verirler, böylece hiçkimse bir diğerinin aynı
olmaz. Eğer bu doşhalar dengeden çıkarlarsa, artarlarsa, azalırlarsa
hastalıkların yolu açılmış olur. Mükemmel bir sağlık için kişinin kendi
beden tipini, yani duşha tipini bilmesi çok önemlidir.
Nedeni de bir beden tipi için iyi olabilecek bir yiyecek bir başkası
için etkisiz olabilr. İşte bu yüzden bazılarımız yazı sever bazılarımız
sevmez, kımimize dondurma zevkli gelir, kimimize ise dokunur. Bazen
canınız çorba isterken, bazen de tost isteriz. Nasıl oluyor bu olay? Bir
bardak sütte kim içerse içsin 120 cal.vardır, ama bazılarınız onu
içerse yağ depolanır, bazılarımız enerjiye dönüştürür. Bazıları ise
kemiklere Ca++ depolar, bazısı idrarla dışarı atar, bazıları ise böbrek
taşına dönüştürür, üstelik aynı kalsiyumu. Dosha tipinizi bilmek,
kendimizi anlamak, aynı maddelere neden farklı cevaplar verildiğini
kavramak için önemlidir. Ayrıca modern tıpta hastalık oluştuktan sonra
çoğu zaman belirtiler ortaya çıkmaktadır. Ve o zaman kişi sağlığına
dikkat etmektedir. Oysa kendi tipimize göre uygun beslenme ve
davranışlarda bulunmak temelde bir korunma ve hastalık semptomları
oluşmadan kolay bir tedavi olanağı sağlamaktadır. Oysa tüm semptomlar
oluştuktan sonra tedavi olanakları çok kısıtlı kalabilir. Bir diğer
noktada, bir beden tipi her hastalığa yatkın değildir. Bazı hastalıklar
kolay kolay oluşmaktadır, bir üçüncü nokta da, tedavide beden tipini
bilmenin önemli oluşudur. Çoğumuz biliriz ki aspirin herkesin ağrısını
kesmez veya midesi ağrıyan her kişiye antiasit verilirse bir gruba iyi
gelirken diğerine pek yararı olmaz. Başlıca üç grup dosha vardır; Vata,
Pitta, Kapha. Bu doshalar temel olarak beş elementten boşluk, hava, su,
ateş ve topraktan oluşurlar. 1. Dosha Vatadır (boşluk ve
havadan oluşur). Özellikleri, değişken, kuru, hafif, soğuk, küçük,
hareketli, sert ve diğer doshalara liderlik etmesidir. Vücutta enerji ve
hareketi sağlar, sinir sistemini çalıştırır. Konuşma, duyu organları ve
hareket organları, nefes alıp vermek, bağırsak ve idrar yolu
hareketleri hep bu dosha tarafından yönetilir. Anormal çalıştığında,
arttığında, sinirlilik, gerginlik, uykusuzluk, dinlenememe, kuruluk,
kabızlık, ağrı, endişe, gaz, üşüme, kasların seyirmesi gibi durumlar
olur. Örneğin, soğuk ve rüzgarlı hava gaz.
2. Dosha Pitta’dır.
(Ateş ve nemlilikten oluşur). Özellikleri: Sıcak, keskin, hafif yağlı,
hafif sıvı, asidik, acı, ekşi, kokulu, bağırsakları boşaltıcı etkisi
vardır. İştah, susuzluk hissi, ısı dengesi, görme, cilt rengi ve yapısı
keyif verir. Dengede olmazsa aşırı sıcaklık hissi, yanma hissi, cilt
problemleri, ülser, görme problemleri, kötü koku, kızgınlık, aşırı
acıkma, susama, yüzde kızarıklık, terleme oluşur.
3. Dosha Kapha’dır.
(Su ve Topraktan oluşur). Özellikleri: yağlı, soğuk, ağır, yumuşak,
parlak, sağlam, tatlılıktır. Vücuda kuvvet ve destek verir, cesaret
verir, bağışlama, iyileşme gücü verir. Anormal fonksiyonlarda ağırlık,
şişmanlık, aşırı yavaşlık, donukluk, depresyon, alerji, kaşıntı, aşırı
uyku verir.
Hafif, acı, buruk, tatsız yiyecekler, aşırı kilo kaybı, mevsimlerin
değişme dönemleri, sabah erken ve öğleden sonra saatleri, 60 yaş
döneminde olmak, kuru, soğuk, rüzgarlı hava. Pitta Dosha’yı Arttıran Faktörler:
Aşırı konuşma, düşünce ve faaliyet, aşırı güneş ışını-sıcak, asitli
yiyecekler ve içecekler, kızgınlık, kıskançlık, acı, keskin, ekşi ve
tuzlu sıcak yiyecekler, öğlen ve gece yarısı saatleri ve sıcak hava.
Kapha Dosha’yı Arttıran Faktörler:
Aşırı dinlenme ve uyku, gündüz uykusu, yetersiz günlük faaliyet,
yetersiz fiziksel ve zihinsel çalışma, aşırı yemek, ağır-yağlı,
soğuk-ekşi, tatlı-tuzlu yiyecekler, çocukluk çağı, sabah-gece saatleri,
soğuk-yağışlı hava. Dengede olmazsa astım, alerji, romatizma, şişmanlık
gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Kişilerde sadece bir dosha tipi olabileceği gibi, iki, hatta üçlü de
olabilirler. Böylece çift özellikli bireyler oluşur. Örneğin VP olan bir
kimsede kışın rüzgarlı soğuk bir havada, buruk-soğuk yiyecekleri yediği
zaman, seyahatte veta özellikleri artırıp uykusuzluk, heyecan, kas
seğirmesi, sinirlilik olabilir veya aynı kişide yazın öğlen ciltte
kızarıklık, sivilceler, mide yanması gibi durumlar olabilir. Veya Kapha
bir kimsede ilkbaharda astım-alerji görülebilir.
İşte kişi kendi beden tipini bilirse ve hangi doshası arttığında ne gibi
hastalıklara zemin hazırladığını bilirse, doshasını dinleyerek, artmış
doshayı pasifize ederek, daha ilgili hastalıklar ortaya çıkmadan
sağlığını koruyabilir veya bir hastalık ortaya çıkmadan onu daha köklü
bir şekilde onarabilir. Yiyecek-içecekler: Ayurveda’da
yiyecek ve içecekler ve onların tadı çok önemlidir. Çünkü vücudumuzun
dışarıyla alış-verişi ençok yiyecek ve içeceklerle oluyor. Vücudumuza
dışarıdan ençok giren maddeler besinler olduğuna göre, onların etkisi
tartışılmaz. Peki bu durum nasıl oluyor? Her insanın atomlarının %98’i
bir yıl içinde değişiyor. Yani şu an burada duran ben, geçen seneki bana
göre %98’i tamamen farklı bir insan, şuan konuşurken bile atomların bir
bölümü değişmekte. Bir kişinin çoğu atomları değiştiğine göre bu
değişimin atomları çoğunlukla vücuda besinlerle girdiğine göre
sağlığınızı korumakta veya bozmakta besinler çok önemli. Hatta bu etki
bazen ilaçlardan bile daha fazla görülebilir.
Günlük Rutin:
1. Düzenli yatak ve uyku. Saat 11:00’de yatmak ideal. Uykunuz yoksa, uyuyamayacağız diye endişelenmeden gözleri kapayıp, dinlenmek.
2. Sabah
erken kalkmak, bir bardak ılık su içmek. Mesane ve bağırsakların
boşaltımı. Diş fırçalamak, dili temizlemek. Başa, vücuda, ayak
tabanlarına yağ masajı. Duş Banyo. Transandantal meditasyon, mevsime
uygun rahat giyim, hafif kahvaltı, iş veya aktivite.
3. Öğlen: Öğlen yemeği esas öğün bu beden tipine mevsimine göre olmalı, yemekten sonra hafif oturarak dinlenme, iş, aktivite.
4. Gece: Akşam yemeği tercihen hafif olmalı. 10/15 dakika yürüyüş, mutluluk veren faaliyetler, erkence yatmak.
5. Bazı püf noktaları:
Günde bir iki kez temiz havayı derince ciğerlerimize çekmek, yemek
araları en az üç saat olmalı. Aç değilse yenmemelidir. Akşam yemeği geç
yenmelidir. Her gün tercihen aynı saatlerde yemek yenmeli. Yemek güzel
ortamda ve oturarak yenmeli.
6. Egzersiz vatalar için hafif
(yürüyüş), pittalar için orta egzersiz yaparken kapasitemizin %50’si
kadar yapıyoruz. Terlemeye başlayınca durdurmak daha iyi. Tedaviler
basamak basamak ama mutlaka doğal yolla yapılmalıdır. Gıda
destekleyicileri kullanıyorlar. Bunlar sanki bir bilgisayar disketi gibi
belirli hedef sisteme etkiyip, bir dizi zincirleme reaksiyonlara yol
açıyorlar, doshaları dengeliyorlar. Allopetik ilaçlarla beraber
istenirse kullanılabiliyorlar. Yapılan fare deneyleri ve labaratuar
araştırmaları çok olumlu. Özellikle hamile kusmaları, hamilelik, astım,
romatoid artrit, gut, çocuklarda kolit, böbrek taşlarından korunma,
kanser, aids, empotans, düşükler, uyku bozuklukları, kısırlık,
hazımsızlık, kabızlık, hipertansiyon, başağrısı, migren, yorgunluk,
şeker hastalığının hafif formlarında başarılı sonuçlar alınıyor. Artık
batıda doğallığa dönülüyor. Transdantal meditasyon zihin-beden
bütünlüğünü sağlıyor ve streslerden arıtıyor. Derin dinlenmeyi sağlıyor.
Her zaman için doğal ve bitkisel tedavilere de mutlaka konunun uzmanı
bir doktorun yapması ve klasik hekimlik düzeyinde yapılması gereken
uygulamaların da yapıldığını kontrol etmek gerekir. Bu konuyla ilgili
daha detaylı bilgiyi Milliyet Yayınları’nın Ayurveda kitabından
bulabilir ve daha sağlıklı bir yaşam için kişisel görüşme için Hay
Sağlık Merkezi’ne başvurabilirsiniz.
