Bir çok kadın doğum sonrasını artık
rahatlayacağı bir dönem olarak düşünür. Gebelik sona ermiş, heyecanla
beklenen doğum olmuş ve hayatınıza bir küçük insan daha katılmıştır.
Bu küçük insan annenin hayatının odak noktası oluverir. Anne ve bebeğin
birbirini tanıması, anlaması ve birlikte yaşamaya alışmaları anneye
diğer günlük faaliyetlerinin yanısıra bir sürü yeni sorumluluklar
getirir. Ve bu süreçte anneler çoğunlukla kendilerini unuturlar.
Oysa, en az bebek kadar onu dünyaya getiren annenin sağlığı da
önemlidir. Annenin sağlığı, üzerine titrediği bebeğinin sağlığını ve
mutluluğunu doğrudan etkiler.
Unutmayın,
SİZİN MUTLU OLMANIZ BEBEĞİNİZİN DE MUTLU OLMASI DEMEKTİR.
Her annenin doğum yaptıktan sonra bebeğini kontrol ettirdiği gibi
kendisini de sağlığı açısından kontrol ettirmesi gerekir. Doğumdan
sonraki iki ay içinde lohusanın doğum sonu kontrolü yapılmalıdır.
Kontrol için 3 aydan uzun bir süre geçirilmemelidir.
DOĞUMDAN SONRA İLK GÜNLER
Normal bir doğumdan sonra birkaç saat içinde yataktan kalkabilirsiniz.
Olabilecek en erken zamanda ayağa kalkmak ve hareket etmek kan dolaşımı
için olduğu kadar barsakların iyi çalışması için de yararlıdır. Birçok
hastane normal doğum sonrası 24 saat içinde anneyi taburcu etmektedir,
ama bu günlük hayatınıza hemen başlayacaksınız demek değildir. Doğumdan
sonra, özellikle ilk günlerde yorulmamalı ve dinlenmelisiniz. Aksi
takdirde kanama ve ağrılar artabilir. Yüksek ateşte (380) kesinlikle
doktora danışmak gerekir.
Doğumdan sonra gece terlemeleri ve emzirirken ateş basmaları olabilir.
Emzirmenin başlangıcında memeler acıyabilir. Bebek doğru emiyorsa bu acı
giderek azalabilir ve bebek emdikçe tümüyle geçer. Bebek memelerdeki
sütü boşaltacak şekilde sık sık emzirilirse memelerdeki süt birikimine
bağlı anneyi rahatsız edecek şişlikler, kızarma ve ağrı olmaz. Olduğu
takdirde sütü boşaltmak, emzirmeden önce sıcak su ile pansuman ya da
banyo yapmak, emzirdikten sonra memelere soğuk su ile pansuman yapmak
şikayetleri azaltır.
Ev işlerinizi ve varsa diğer çocuklarınızın bakımını eşiniz, akrabanız,
arkadaş ya da komşularınızla paylaşmak işinizi kolaylaştıracaktır.
Destek alamadığınız durumlarda ise önceliği bebeğinize ve kendinize
vermek en iyisidir.
Anne olmak kadının hayatında çok büyük bir değişikliktir. Eşiniz de aynı değişimi baba olarak yaşayacaktır.
Doğumdan sonraki ilk günlerde bazı kadınlar nedensiz üzülebilir, aniden
ağlamaya başlayabilirler. Birdenbire artan sorumluluklar endişe duymaya
neden olabilir. Özellikle sütün gelmeye başladığı dönemde görülen bu tür
inişli çıkışlı duyguların sorumlusu vücuttaki hormonal değişiklikler
olabilir.
Bebeğinizle birbirinize alıştıkça, kendinize güveniniz arttıkça bu türden duygular azalmaya başlar.
Diğer annelerle korkular ve duygular üzerinde konuşmak kendinizi daha az
yalnız hissetmenizi sağlar. Eşin, arkadaşların ve ailenin desteği bu
dönemi daha kolay atlatmanıza yardımcı olur. Ama, daha fazla yardıma
ihtiyacınız olursa doktora başvurunuz.
DOĞUMDAN SONRA VÜCUDUMUZDA NELER OLUR?
Doğumdan sonra gebelikte büyümüş olan rahim yavaş yavaş küçülmeye
başlar. Bu amaçla da sık sık kasılır. Doğumdan sonra yuvarlak, sert bir
kitle halinde karın bölgenizde elinize gelen rahminiz 10 gün sonra
küçülür ve artık elinizle hissedemezsiniz. Kırkınız çıktığında tümüyle
eski haline dönmüş olacaktır. Bebeğinizi emzirmek bu sürecin
hızlanmasına yardım eder. Kasılmalar fazla olabilir ve rahatsız
edebilir, ama birkaç gün içinde azalacaktır.
Doğum sonrası ilk günlerde kanlı, miktarı fazla bir adet kanaması gibi
sonra pembe, daha sonra kahverengimsi bir akıntı olur. Birkaç hafta
sonra rengi beyaza döner. Hijyenik bağınızı 6 saatten kısa sürelerle
değiştirmelisiniz. Eğer kanama anormal ölçüde fazlalaşırsa, ateşiniz
çıkarsa ya da akıntınız kötü kokuyorsa doktora başvurunuz.
Doğumdan sonraki ilk bir ayda "kırk sonu" da denilen, adet kanamasına
benzer bir kanama olabilir. Bu kanama adetlerin başladığını göstermez.
Bebek yalnız anne sütü ile besleniyorsa genellikle ilk 6 ayda adetlerin
başlaması ve düzenli olması beklenmez. Telaşlanmamak gerekir. Zamanla
düzene girecektir. 18 aya kadar adet görülmediği de olabilir.
DOĞUM SONU KANAMASI NASIL AZALTILABİLİR?
* Doğum sonrası olan kanamanın azaltılması için karın masajı yapılır.
* Zaman, süre, yer önemli değildir.
* Rahim gebelikte içinde bebek bulundurduğu için normal ölçülerden çok daha fazla büyür.
Siz elinizle karından aşağıya doğru rahimi sıkıştırarak masaj
yapabilirsiniz. Masajlarda ağrı hissedilmez ve hiçbir zararı da yoktur.
DİKİŞLİ DOĞUM YAPILDIYSA
DOĞUM SONU DİKİŞLERİN TEMİZLİĞİ
* Dikişler için en iyi bakım temizliktir.
* Tuvalette taharetlenirken her zaman önden arkaya doğru temizlenin.
* Taharetlenmede eczaneden alacağınız özel olarak hazırlanmış ilaçlı sularla (karışımla) temizlenin.
* Dikişler 7-10 gün sonra artık acımayacak, iyileşecektir. Fazla ayakta
durmak, yatmamak dikişlerin iyileşmesini geciktirir. Ağrıya neden olur.
* Dikiş yerlerinde kızarıklık, akıntı ve şişme varsa iltahaplanmış olabilir. Doktora başvurunuz.
* Dikiş yerlerinde ağrı, hassasiyet varsa günde iki kere masa lambasıyla ısıtabilirsiniz.
DOĞUM SONRASI BESLENME
* Eski vücut ağırlığınıza hemen dönmek için acele etmeyiniz. Bu süre 6
ay sürebilir. Bebeğinizi emziriyorsanız eski formunuza daha kolay
dönersiniz. Doğum sonrası karın büyümesine ve sarkmasına karşı karnı
sarmanın veya korse kullanmanın yararı yoktur. Bunu engellemenin en iyi
yolu doğum sonu cimnastiğidir.
* Anne aşırı kilo aldıysa, her ay 2 kilo kaybedebilir. Ayda 2 kilodan daha fazla kilo kaybı doğru değildir.
* Lohusalıkta, zayıflama diyeti uygulanmamalıdır. Ancak unlu ve yağlı besinlerden fazla yememeğe dikkat edilmelidir.
* Doğumdan sonra anne bebeğini emzirirken gebelik öncesi döneme göre en
az 1 litre su ve sulu gıdalar, 2 tane meyva veya 2 tabak sebze yemeği, 3
dilim ekmek ya da bir tabak makarna-pilav, 1 yumurta, 1 bardak süt ile
ek olarak beslenmelidir.
* Demir hapınızı almaya devam edin. Bu hem gebelik süresince azalan
demir depolarınızı dolduracak; hem de sütünüz yoluyla bebeğinizin demir
gereksiniminin bir kısmı karşılanacaktır.
DOĞUMDAN SONRASI BANYO
* İlk yıkanmalar ayakta duş şeklinde yapılmalıdır.
* Sezeryanlı doğumdan sonra genellikle 4 ya da 5. günde dikişler alınır ve dikişler alındıktan sonra duş alınabilinir.
DOĞUM SONRASI CİNSEL İLİİKİ
Sezeryanla olsun, normal doğumla olsun doğum sonu kanaması tümüyle
bitmeden önce ilişkide bulunmak doğru değildir. Genel olarak döl yolunun
iltihaptan koruyucu ortamı kanama sırasında etkilenir, mikroplara karşı
koruyuculuğu azalır. Doğum sonu rahim kolay iltihaplanır. Bu nedenle
ilişki için kanamanın bitmesini beklemek iltihaplı hastalıklardan
korunmak için doğru bir davranıştır. Doğum sonrasında vajende (haznede)
görülebilen kuruluk kadın için rahatsız edici olabilir. Rahatlamak için
gliserin kullanılabilir.
Çiftler özellikle kadın kendini rahat hissettiğinde cinsel ilişkiye başlanabilir.
Doğum sonrasında bazı kadınlarda cinsel ilişki isteği azalabileceği
gibi, kimi kadınlarda da artabilir. Her iki durum da normaldir.
Çiftlerin birbirlerine gösterdikleri anlayış ve uyum (özellikle erkeğin)
önemlidir.
SEZARYEN DOĞUM SONRASI:
* Sezaryenden sonra anneler kendilerini birkaç gün hasta ve yorgun hissedebilirler. Ameliyat bölgesinde acı duyabilirler.
* Sezaryenli anneden kendisini iyi hissettiğinde yürümesi istenir.
Yürümek acı verebilir, ama kan dolaşımına yardımcı olacağını düşünün.
* Doktorunuz izin vermeden su içmemeli ve yemek yememelisiniz.
* Sonda ve serum 24 saat sonra çıkartılır.
* Bebeğinizi uyandıktan sonra ve her ikinizin de sağlık durumu
elveriyorsa sırtüstü ya da yan yatarak hemen emzirmeye
başlayabilirsiniz.
* Sezaryenden sonra birkaç gün hastanede (4 ya da 5 gün) kalacaksınız.
* Evde dinlenmeye zaman ayırın. Gündüzleri günde bir kere uyuyun. Çok
merdiven inip çıkmayın. Ağır şeyler kaldırmayın (3 ay). Hafif ev işleri
yapabilirsiniz, ama aralarda dinlenerek.
* Bol elbiseler, yürürken ve ayakta dururken rahat terlikler giyin.
* Dikişler alındıktan sonra ayakta duş yapabilirsiniz, ama dikiş yerlerinizi kuru tutmalısınız.
* Doğum sonu kanaması bittikten ve kendinizi hazır hissettiğinizde cinsel ilişkiye başlayabilirsiniz.
* İyileşme dönemi değişmekle beraber birkaç hafta sürmesi normaldir.
DOĞUMDAN SONRA GEBELİKTEN KORUNMA:
Doğum sonrasında kadının üreme organlarının eski fonksiyonlarını kazanma
süreci de başlar. Bu kadının yeniden hamile kalabilmesinin şartlarının
oluştuğu anlamına gelir. Bebeklerini hiç bir ek gıda vermeden yalnız
anne sütüyle besleyen ve aynı zamanda da hiç adet görmeyen annelerde bu
süreç daha uzun sürebilir (6 aya kadar). Bebeğinizi anne sütüyle ya da
mama ile besliyor olabilirsiniz, ama ilk adetiniz 5-8 hafta arasında
olabilir. Adet henüz başlamamış olsa bile doğum ve doğum sonrası ilk
adet arasındaki sürede de hamile kalabileceğinizi unutmayın. Doğum
yapmış olmak her an yeni bir gebeliğin olabileceğini düşündürür. Hemen
yeni bir gebelik istemeyen çiftler en kısa zamanda korunmaya
başlamalıdırlar.
İki çocuk arasında hemen çocuk istense bile bir süre ara vermek gerekir.
İki doğum arasında iki yıldan az ara olursa hem iki kardeşiğun hem de
annenin sağlığı olumsuz etkilenecek, yaşam kalitesi de düşecektir.
Gebelikten korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebelikten korunmanın
yanısıra cinsel hayat daha zevkli hale gelir, kürtaj sorunu ortadan
kalkar.
Doğum sonrasında bütün yöntemler kullanılabilir. Ama herkes için uygun
olan tek bir yöntem yoktur ve çiftler kendi durumları hakkında düşünerek
seçim yapmalıdırlar. Yöntemin doğru kullanılıp kullanılmaması da
yöntemin koruyuculuğunu etkiler.
Doğumdan hemen sonra hastaneden çıkmadan önce veya 6. haftanın bitiminde
kanama olsun ya da olmasın Rahim İçi Araç (spiral) taktırılabilir.
Bebeğini emziren anneler sütü azaltmayan doğum kontrol haplarını
kullanabilirler. Mini hap dediğimiz bu tür haplara doğumdan sonra hemen
başlanabilir. Bebeğinizi emzirmiyorsanız diğer doğum kontrol haplarını
da kullanabilirsiniz.
Kılıf (prezervatif), fitil hemen ilk ilişkide kullanılmaya başlanabilir.
Diyafram, Norplant (kola takılan çubuklar), koruyucu iğne doğumdan 6 hafta sonra kullanılabilir.
Artık hiç çocuk istemiyorsanız sizin ya da eşinizin tüpleri bağlanabilir.
Seçeceğiniz yöntem için muhakkak danışmanlık alın ve eşinizle birlikte seçim yapın.
