Bilindiği gibi travma canlı üzerinde beden ve ruh acısından önemli ve
etkili yaralanma belirtileri bırakan yaşantı olarak tanımlanmaktadır.
Ruhsal travma kaps***** fiziksel ve duygusal tacizler (dövülme,gasp
olayları,çocukluk cağından beri süregelen sevgisiz ortam, sağlık,eğitim
,barınma ve beslenme gereksinmelerinin karşılanamaması gibi), cinsel
tacizler, doğal afetler (deprem, sel, fırtına , gibi),yangınlar , trafik
kazaları, savaşlar ,çatışmalardan etkilenmek girmektedir.
Ruhsal bir travmayı izleyerek bazı kişilerde önce akut stres bozukluğu
bazı kişilerde de bunun sonrasında travma sonrası stres bozukluğu ya da
diğer adi ile post travma tik stres bozukluğu dediğimiz bir durum
gelişebilmektedir.
Akut stres bozukluğu nedir?
Travma oluşumundan sonraki ilk 1 aylık sure içinde gözlenir. Kişi
aşağıdaki iki belirtinin olduğu travma tik bir yaşantıdan geçmiştir:
A-
1) Gerçek bir hayat kaybı,olum ya da olum tehdidi, ağır bir yaralanma ya
da kendisinin ya da başkasının fizik bütünlüğüne yönelik bir tehdit
olayını yasamış, tanık olmuştur.
2) Kişi aşırı korku,çaresizlik ya da dehşete düşme seklinde tepkiler göstermiştir.
B-Kişi bu olayı yasarken ya da yasadıktan sonra dissosiyatif belirtiler
dediğimiz aşağıdaki belirtilerden en az ucunu yasamıştır.
1)Uyuşukluk, dalgınlık,duygusal tepkisizlik,donukluk hiç birsek
hissetmiyorum, ne ağlamak ne gülmek geliyor içimden sadece bir noktaya
bakıp,dalıyorum
2)Çevrede olup,bitenlerin farkına varma halinde azalma etrafımdan habersizim,kim geldi,kim gitti,kim ne dedi bilmiyorum
3)Çevreyi olduğundan farklı,yabancı,değişik algılama (derealizasyon)
burası sanki benim odam,yatağım değil,sanki boşluktayım,yasadıklarım
gerçek değil
4)Kendini olduğundan farklı ,yabancı algılama (depersonalizasyon) “sanki
kendimi dışarıdan izliyorum,ellerim sanki benim ellerim değil,
5) Dissosiyatif amnezi dediğimiz ,travma öncesi,esnası veya sonrasına
ait olayları hatırlayamama ne olduğunu,ne yaptığımı bilmiyorum,kimlerle
konuşmuşum,nerelerden geçmişim bilmiyorum, bir de baktım buradayım hatta
simdi neredeyim bilmiyorum
C- Travma tik olayın kişinin gözünün önüne tekrar gelmesi, ister istemez
düşünmesi,rüyalarda görülmesi, kabuslar,illüzyonlar (nesneleri
korkutucu bir şekilde travmayla ilgili nesnelere benzetme,kalemleri
bıçak gibi algılama seklinde), flashback dediğimiz sanki o olayı tekrar
ayni şekilde yasıyor gibi hissetme hali,olayı hatırlatan şeylerle
karsılaşınca kaygı duyma (TV.de seyredilen deprem görüntülerinde,
çatışma ve savaş sahnelerinde fenalık hissetme,travma tik olayın yıl
dönümlerinde huzursuzluk hisleri)
D- Travma ile ilgili hatıraları akla getiren uyaranlardan kaçınma
(onları düşünmek,konuşmak,o duyguları hissetmek,o olayın benzeri
etkinlikler, yerler ve kişilerden uzak durma)
E- Aşırı uyarılmışlık hali (uykuya dalmakta ve sürdürmekte zorluk çekme,
huzursuz bir şekilde dolaşma, bir noktaya,konuya dikkatini verememe, en
ufak bir sesten irkilme,yerinde duramama gibi)
Bu belirtiler kişide belirgin bir kaygıya yol açıp,toplum içinde, is
yaşantısı, genel uğraşlarında belirgin bir bozulmaya yol açmaktadır.
