Badem ( prunus amygdalus ) :Gülgillerden bir çeşit ağacın
yemişidir. Meyvesi ancak çağla halindeyken yenir. Olgunlaştıktan sonra,
sert kabukla kaplı olan içi yenir. Hekimlikte kullanılan kısmı da
burasıdır. Başlıca 2 çeşidi vardır.- Acıbadem- Tatlıbadem
Kullanıldığı yerler:
Badem, bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Hamilelerin zayıf düşmemesini
sağlar. Sütle içilirse mideyi kuvvetlendirir. Kabızlığı giderir.
Nekahat devresini kısaltır. Böbrek mesane ve tenasül yollarındaki
iltihapları giderir. Baş ağrısı, karaciğer ve böbrek ağrılarını
hafifletir. Bronşit, boğaz ağrısı, anjin, boğaz yanması ve akciğer
hastalıklarında faydalıdır. Bademyağı kabızlığı giderir. Egzama ve
kaşıntıların verdiği rahatsızlıkları azaltır. Böbrek ve mesane
taşlarının düşürülmesine yardım eder. Kulak ağrılarını dindirir.
Yumurtayla karıştırılıp da, basur memelerine sürülecek olursa, ağrı ve
yanmaları giderir.
Bakla ( ful ) :Baklagillerden hazmı kolay ve besleyici bir bitkidir.
Ev ilaçlarında çiçekleri kullanılır. Bir çeşidi olan acıbakla ise, acı
ve otsu bir bitkidir.
Kullanıldığı yerler:
İdrar yollarını temizler. Böbrek ağrılarını dindirir. Böbrek
iltihaplarını giderir. Böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine yardımcı
olur. Lumbago, romatizma, siyatik ve dolama şikayetlerini giderir.
Baldıran ( Ağuotu ) :Maydanozgillerden nemli yerlerde yetişen 1-2
metre boyunda zehirli bir bitkidir. Gövdesi kalındır. Saplarının alt
kısmı erguvani renktedir. Yeprakları büyük, çiçekleri yayvan ve
küçüktür. Terkibinde coniine vardır. Büyük baldıran ve küçük baldıran
olmak üzere 2 çeşidi vardır. Ev ilaçlarında kullanılmaz.
Kullanıldığı yerler:
Hekimlikte ağrı giderici ve spazm giderici olarak, siyatik, tetanoz,
epilepsi, trilemnius nevraljisi ve kore hastalığının tedavisinde
kullanılır.
Baldırı kara ( fujer ) :Eğreltiotugillerden; nemli yerlerde yetişen
otsu bir bitkidir. Yaprakları at yelesini andırır. Yurdumuzun hemen
hemen her yerinde yetişir.
Kullanıldığı yerler:
Grip ve soğukalgınlığında hastayı rahatlatır. Balgam söktürür. Mide
ağrılarını keser. Böbrek kumlarının dökülmesini sağlar. Derideki
şişlikleri indirir. Saç dökülmesini önler. Aybaşı kanamalarının düzenli
olmasını sağlar. Diğer ilaçlara da tat verici olarak kullanılır.
Balık otu ( hablülhilal ) :Cava'da ve Malabar'da yetişen ve zehirli
meyvesiyle balıkları sersemleterek yakalamaya yarayan zehirli bir
bitkidir. 50 santim boyundadır. Dalları yeşil ve tüylüdür. İlaç olarak
yaprak ve çiçekleri kullanır.
Kullanıldığı yerler:
Terletir, idrar söktürür. Vücudu rahatlatır. Had bronşit ve nezlede, bütün bulaşıcı hastalıklarda kullanılır.
Ballıbaba ( laminum ) :Ballıbabagiller familyasından bir çeşit bitkidir. Benekli ballıbaba ve arıların çok sevdiği ak ballıbaba gibi türleri vardır.
Kullanıldığı yerler:
Kabakulak, mayasıl ve kanlı basurda faydalıdır.
Bamya ( hibiscus esculentus ) :Ebegümecigiller familyasından;
yaprakları asma yaprağına benzeyen, meyvesi beş bölmeli, tohumları
yuvarlak ve yeşilimtrak gri renkte, sebze olarak yenen bir bitkidir.
Amasya, Balıkesir bamyası gibi çeşitleri vardır.
Kullanıldığı yerler:
Kabızlığı giderir. Mide ve bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar.
Banotu ( konca )Patlıcangiller familyasından; yol kenarlarında,
gölgelik yerlerde yetişen, 80 santimetre kadar boyunda uyuşturucu ve
zehirli bir bitkidir. Açık yeşil renktedir. Her tarafında beyaz, uzun
tüyler vardır. Çiçekleri sarımtırak, kırmızımsı mor renktedir.
Meyvesinin içinde yüzlerce tohumu vardır. Ev ilaçlarında kullanılması
tavsiye edilmez.
Kullanıldığı yerler:
Teskin edicidir. Titreme ve çarpıntıyı giderir. Uykuyu kaçırır. Keyif
verir. Beyin hastalıkları, kore hastalığı ve nikriste faydalıdır.
Basur otu ( küçük kırlangıç otu )Düğünçiçeğigiller familyasından;
ilkbaharda çalılıklar arasında yetişen küçük bir bitkidir. Yaprakları üç
parçalıdır. Yeşilimtıraktır. Yumruları yapraklarının arasındadır. Kökü
küçüktür. Çiçekleri altın sarısı rengindedir. Sabahları açar, akşamları
kapanırlar. Ev ilaçlarında kökleri kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Basur memelerinden doğan şikayetleri giderirler.
Behmen ( kavza kökü )Turp'a benzer, otsu bir bitkidir. 20 Ocak ile
20 Şubat arasında çiçek açar. Çiçeğinin rengine göre kızılbehmen ve
akbehmen adında iki türü vardır.
Kullanıldığı yerler:
Basur memelerinden doğan şikayetleri giderir.
Bergamot ( citrus bergamia ) :Sedefotugiller familyasından bir çeşit
narenciye türüdür. Meyvesinin kabuklarından güzel kokulu bir esans
yapılır. Dalları seyrek ve kısa dikenlidir. Meyvesi armut şeklinde,
sarımtırak yeşil veya altın sarısı rengindedir. 8-10 dilimi vardır.
Bergamot meyvasından çıkarılan esans yeşilimtırak veya sarımtırak yeşil
renktedir. Acı ama hoş kokuludur.
Kullanıldığı yerler:
Koku vermesi için bazı ilaçlara ve çaya karıştırılır. Reçeli de yapılır.
Besbase ( macis ) :Hindistancevizi çekirdeğini örten özlü zardır. İçeriğinde esans ve yağ vardır.
Kullanıldığı yerler:
Teskin edici iştah açıcı ve vücudu kuvvetlendiricidir. Tavsiye edilen
milktarı aşmamalıdır Aksi halde zehirlenme belirtileri görülebilir.
Beşparmak otu ( kaz otu )Gülgillerden; yol kenarında ve çayırlarda
yetişen 40-70 santimetre boyunda yabani bir bitkidir. Yaprakları
beşparmak şeklindedir. Rozete benzer. Gümüşi renktedir. Uzun saplı
çiçekleri, yaprakların arasından çıkar. Altın sarısı rengindedir. Yaprak
ve kökleri Temmuz, Ağustos aylarında toplanıp kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
İshali keser. Mide rahatsızlıklarını giderir. Vücuda kuvvet verir.
Bademcik ve boğaz ağrılarını giderir. Diş ağrılarını dindirir. Diş
etlerini kuvvetlendirir. Yüz lekelerini giderir ve cildi yumuşatır.
Bezelye ( pisum ) :Baklagillerden tırmanıcı bir bitki ve onun tohumudur.
Kullanıldığı yerler:
Kabızlığı giderir. Kan yapar. Kan kanserine karşı korur.
Biber ( filfil ) Tongueatlıcangillerden; taze iken yeşil ve çoğu acı
olan meyvesi; sebze ve baharat olarak kullanılır. Bol miktarda C
vitamini vardır. Acı ve tatlı, yeşil ve kırmızı çeşitleri vardır.
Kullanıldığı yerler:
Kırmızı biber ile hazırlanan ilaç, nevralji, lumbago ve romatizmada
faydalıdır. Ayrıca biber, mideyi kuvvetlendirir. İştahı açar ve hazmı
kolaylaştırır. Kanamaları önler. Cinsel arzuları kamçılar.
Biberiye ( kuşdili ) :Ballıbabagillerden; Akdeniz çevresinde çok
yetişen; küçük, kalınca, ensiz ve kokulu yaprakları ile çiçeklerinden
faydalanılan bir bitkidir. Yaprakları iğneye benzer. Boyu 2 metre
kadardır. Çiçekleri mavi veya eflatundur. Çiçeklerinden renksiz veya
soluk sarı renkte olan biberiye esansı çıkarılır. İçeriğinde kafuru,
sineol, kamfen, pinen, borneol ve bornilasetat vardır.
Kullanıldığı yerler:
Hazımsızlığı giderir. Çarpıntıyı keser. Yarımbaş ağrılarını giderir. Baş
dönmesini keser. Astım, bronşit ve kansızlıkta faydalıdır. Yağlı
saçların yağını alır. Burkulmalarda ve deri yaralarında da haricen
kullanılır. İdrar ve adet söktürür. Safra ifrazatını arttırır.
Binbirdelik otu ( hypericum calycinum ) :Çalılık ve fundalıklar
arasında yetişen uzun ömürlü bir otsu bitkidir. 30-80 santimetre
boyundadır. Gövdesi dört köşelidir. Yaprakları sapsızdır. Çiçekleri
parlak sarı renktedir. Mayıs ve eylül aylarında çiçek açar.
Kullanıldığı yerler:
İdrar ve balgam söktürür. İştah açar. Sinirleri yatıştırır.
Bit otu ( mezevek ) Big Grinüğünçiçeğigiller familyasından; bir çok
çeşidi bulunan ve kuzey yarımkürede yetişen bir bitkidir. Tohumlarında
Delphinine vardır. Zehirlidir.
Kullanıldığı yerler:
Bit, pire gibi zararlı asalak ufak böcekleri öldürmekte kullanılır.
Boru çiçeği ( çan çiçeği ) :Çançiçekgillerden; çiçekleri boru biçiminde olan bir bitkidir. Çiçekleri turuncu renktedir.
Kullanıldığı yerler:
Nefes darlığı, bronşit ve astımın sebep olduğu rahatsızlıkları giderir.
Böğürtlen ( tilkiüzümü ) :Gülgillerden bahçe çitlerinde, yol
kenarlarında kendiliğinden yetişen, dikenli bir çalıdır. Yemişi
ahududuya benzer, fakat ondan küçüktür. Önceleri kırmızı iken sonraları
kararır. Yaprakları; çiçekleri açmadan toplanıp, kurutulur. Birçok türü
vardır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür. Ayaklardaki şişlikleri indirir. Yüksek tansiyonu
düşürür. Gözlerdeki zafiyeti giderir. Mesane taşlarının düşmesine
yardımcı olur. Ağız, dil, diş eti ve bademcik iltihaplarını giderir.
Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Haricen kullanıldığı takdirde
ağrıları dindirir, yanıkları iyileştirir. Kökü kaynatılıp, suyu içilecek
olursa kandaki şeker miktarını düşürür.
Börülce ( Karnıkara ) :Göbeği koyu renkli bir çeşit ufak fasulyedir. İçeriğinde protein, azot, nişasta ve C vitamini vardır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar tutukluğunu ve anüs kaşıntısını giderir. Yanık tedavisinde kullanılır.
Buğday ( triticium vulgare ) :Birçenekligillerdendir. Sapları
kamışsıdır ve içleri boştur. Çiçekleri başak şeklindedir. Yemişlerine
buğday denir. İçeriğinde B vitamini ve karbonhidratlar vardır. Bunlar,
tanelerin kepeğindedir. Bu nedenle buğday unu ne kadar çok kepekli, yani
esmer olursa, o derece faydalı olur.
Kullanıldığı yerler:
Kepekli buğday unundan yapılan ekmek, kurabiye ve benzerleri
bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. Kabız olmayı önler.
Çimlendirilmiş buğday tanesi zihin yorgunluğu ve sinir bozukluklarını
giderir. Damar sertliği, mide ve cilt hastalıkları olanlar, taze ekmek
ve sıcak börek gibi şeyler yememelidirler.
Burçak ( lathyrus ) :Baklagillerden; taneleri hayvan yemi olarak kullanılan bir bitkidir. Taneleri mercimeğe benzer.
Kullanıldığı yerler:
Lapası; ezik, çürük tedavisinde; taneleri ise, isilik ve mayasılda kullanılır.
