Ebegümeci ( hubbaz ) :Ebegümecigillerden; çiçekleri ilaç,
yaprakalrı da sebze olarak kullanılan ve genellikle tarla kenarlarında
kendi kendine yetişen bir ottur. 20-70 cm. boyundadır. Yaprkalrı
sarmaldır. Mayıs - Ağustos ayları arasında çiçek açar. Yaprak ve
çiçeklerinde fazla miktarda müsilaj vardır. Yaprak ve çiçekleri
kurutulmadan kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Mide ve bağırsakların muntazam
çalışmasını sağlar. Kabızlığı giderir. Mide bulantısı ve kusmaları
önler. Ateşi düşürüp, vücuda rahatlık verir. Boğaz ve bademcik
iltihaplarını giderir. Nezle, bronşit, nefes darlığı tedavisinde
kullanılır. Lapası çıbanların olgunlaşmasını sağlar. Burun kanamasını
durdurur. Dişeti hastalıklarını tedavi eder. Mide ağrısını keser. Burun
tıkanıklığını giderir.
Ebû Cehil karpuzu ( acıhıyar ) :Kabakgillerden
elma iriliğinde meyvesi çok acı ve ishal yapıcı bir bitkidir.
İçeriğinde "colocynthine" vardır. Zehirlidir. 2 gramdan fazlası
öldürebilir. Haricen kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Romatizma, mafsal ve nikris ağrılarını dindirir. Kaşıntıları geçirir.
Eğirotu ( azakeyeri ) :Yılanyastığıgiller familyasından; akarsu
kıyıları ve bataklıklarda yetişen 60-70 cm. boyunda bir otsu bitkidir.
Meyveleri yeşilimsi renktedir. Çiçekleri, siyahımsı-erguvani renklidir.
Tadı mayhoştur.
Kullanıldığı yerler:
İştahı açar, mide ve bağırsak gazlarını giderir. Mide ekşimesini
geçirir. Mide ülserini iyileştirir. İdrar ve adet söktürür. Dişetlerini
kuvvetlendirir. Ter söktürür, ateşi düşürür ve ağrıları dindirir.
Kusturur, aksırtır. Sinirleri yatıştırır. Sarılık ve nikris tedavisinde
kullanılır.
Eğreltiotu ( nepkrodium filixma ) :Eğreltiotugillerden; kumlu
yerlerde yetişen bir cins bitkidir. Çok çeşidi vardır. Boyu 120 cm.
kadardır. Kökü kalındır. Dışı siyahi, içi beyazdır. Zehirlidir. Tavsiye
edilen miktarı aşmamak gerekir. Hekimlikte erkek eğreltiotu kullanılır.
Gebeler ve kansızlar kullanamaz.
Kullanıldığı yerler:
Bağırsak solucanları ve tenyaları düşürür. Memeli basur ve variste de faydalıdır.
Ekmek ağacı ( artocarpus ) Big Grinutgillerden; tropik asya
adalarında yetişen ve her mevsimde mahsul veren bir bitkidir. Meyveleri
ananasa benzer. İçeriğinde bol miktarda nişasta vardır. Meyve ve
yaprakları yenir. Ekmek yapmak için de kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Besleyicidir.
Ekşi elma ( yabani elma ) :Gülgillerden; ormanlarda yetişen bir ağacın meyvesidir. Meyveleri küçük ve çok ekşidir. Çiçekleri, açık pembedir.
Kullanıldığı yerler:
Mide ve bağırsaklardaki gazı boşaltır. Buralardaki iltihapları giderir.
Elma ( malus ) :Gülgillerden çiçekleri pembe, oldukça yüksek bir
ağacın meyvesidir. Meyvesi (elma); çoğu yumruktan küçük ve yuvarlak,
kabuğu parlak ve sert, kırmızıdan yeşile kadar türlü renktedir.
Çekirdekleri ufaktır. Dokusu gevşektir. Kokusu hoş, tadı mayhoş veya
tatlıdır. Amasya, Gümüşhane, Niğde ve Ferik gibi birçok çeşidi vardır.
Kullanıldığı yerler:
Sinirleri ve adaleleri kuvvetlendirir. Bedeni ve zihni yorgunluğu
giderir. Hamilelerin bulantı ve kusmalarını azaltır. Hastalıkların çabuk
geçmesini sağlar. İdrar söktürür, vücutta biriken zararlı maddelerin
atılmasında yardımcı olur. Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine
yardım eder. Kanı temizler. Kolestrolü düşürür. Damar sertliği ve kalp
krizlerini önler. Kandaki şeker miktarını düşürür. Kabızlığı giderir.
Şeker hastaları için faydalıdır. Dizanteri ve paratifoda iyileşmeye
yardımcı olur. Öksürüğü keser. Kompostosu ateşi düşürür. Susuzluğu
keser. Uçukları geçirir. Cildin taze ve güzel kalmasını sağlar. Göz ve
kulak ağrılarında da kullanılır.
Enginar ( cynara )Bileşikgillerden;
kökü yıllarca yaşayıp, her ilkbaharda yeniden süren dikenli bir bitki
ve bunun sebze olarak yenen iri topuz biçimindeki yeşil çiçeğidir.
Killi, kumlu ve rutubetli toprakalarda yetişir. Çok iyi bir besindir.
İçeriğinde "cynarine" vardır.
Kullanıldığı yerler:
Kandaki üre ve kolestrolü düşürür. İdrar söktürür. Kandaki şeker
miktarını ayarlar. Şeker hastaları için çok faydalıdır. Bedeni ve ruhi
bitkinliği giderir. Vücuda dinçlik verir. Sinirleri güçlendirir. Damar
sertliği ve kalp hastalıklarını önler. Böbreklerdeki kumların
dökülmesine yardım eder. Karaciğer hastalıklarının çabuk geçmesini
sağlar. Sarılıkta faydalıdır. Romatizmanın şikayetlerini geçirir. Mide
ve bağırsakları temizler. İshali keser. Emzikli kadınlar, böbreklerinde
veya mesanelerinde itihap olanlar yememelidir.
Ergeç sakalı ( çayırmelikesi )Gülgillerden
dalları sağlam ve sert kırmızımtırak bir bitkidir. Çiçekleri kar
taneleri gibidir ve dalların ucunda toplanmışlardır. Yaz aylarında
toplanıp kurutulur. Bitkinin her yeri kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
Böbrek mesane ve idrar yollarındaki iltihapları giderir. Soğuk
algınlığını geçirir. Kanı temizler. Sinirleri yatıştırır. Kalbi
kuvvetlendirir. Nefes darlığı ve astımda faydalıdır. Diş ağrılarını
keser. Diş eti ve boğaz iltihaplarını giderir.
Erik ( prune )Gülgillerden
beyaz çiçekli bir ağacın yemişidir. Erik, çoğu ceviz büyüklüğünde,
kabuğu ince, sarıdan kırmızıya ve mora kadar türlü renkte, tadı mayhoş
veya tatlı, etli, sulu tek ve sert çekirdekli bir yemiştir. B vitamini
bakımından zengindir.
Kullanıldığı yerler:
Sinirleri kuvvetlendirir. Zihin yorgunluğunu giderir. Kabızlığı giderir.
İdrar söktürür ve vücudun rahatlamasını sağlar. Karaciğer şişliğini
giderir. Böbrekleri dinlendirir. Kansızlığı giderir. Kalbi
kuvvetlendirir. İştah açar ve hazmı kolaylaştırır. Romatizma, mafsal
kireçlenmesi ve nikriste faydalıdır. Çekirdekleri de, bağırsak
solucanlarını düşürmekte kullanılır.
Eşek kulağı ( mayasılotu ) :Sığırdiligillerden; çiçekleri beyaz ve
menekşeye çalar renkte, yaprakları neşter şeklinde bir bitkidir.
Mart-Temmuz ayları arasında toplanıp, kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
Müzmin ishali keser. Nefes darlığını giderir. Göğsü yumuşatır. Bronşitte
faydalıdır. Öksürüğü keser. Ağız, dil ve boğaz iltihaplarını giderir.
Farekulağı ( güveyotu ) :Çuhaçiçeğigillerden; tohumları kuşyemi
olarak kullanılan bitkilerin cins ismidir. Kokusu güzeldir. Çiçekleri,
beyazımtırak erguvan rengindedir. Dallarının ucunda, küçük demetler
halinde bulunur. Yapraklarının altı tüylüdür. Yaz aylarında toplanıp,
kurutulur. İçeriğinde; terpinol, terpinin vethymol gibi kokulu maddeler
vardır.
Kullanıldığı yerler:
İştahı açar, vücuda dinçlik verir. Nezleyi keser. Göğsü yumuşatır,
öksürüğü giderir, balgam söktürür. Diş ağrılarını keser. Sinir
bozukluklarını giderir. Görme zafiyetinde de faydalıdır. Midevi,
yatıştırıcı ve spazm gidericidir. Yaralar için hazırlanan ilaçların
bileşiminde vardır.
Fasulye ( phaseouls vulgaris ) :Baklagillerden;
barbunya, çalı, ayşekadın, horoz gibi birçok çeşitleri olan bir bitki
ve bunun sebze olarak kullanılan yeşil ürünü ve kuru tohumlarıdır.
Kullanıldığı yerler:
Taze fasulye, bedeni ve zihni yorgunlukları giderir. Vücudun
kuvvetlenmesini sağlar. Pankreas bezi'nin gereği gibi çalışmasına
yardımcı olur. Şeker hastalığını önler ve kandaki şeker miktarını
düşürür. İdrar tutukluğunu giderir. Albümini düşürür. Böbreklerdeki kum
ve taşların dökülmesine yardımcı olur. Karaciğer yetersizliğini tedavi
eder. Kalbi ve böbrekleri kuvvetlendirir. Kalp çarpıntılarını giderir.
Zehirlenmelerden sonra yenilecek olursa; çabuk iyileşmeyi sağlar.
Fasulye pişirilirken, pişirme suyunu en azından 2-3 kere değiştirmek
gerekir.
Fesleğen ( reyhanotu ) :Ballıbabagillerden; yaprakları güzel kokan
bir çeşit süs bitkisidir. Akfesleğen, hindfesleğeni, yabanifesleğen,
yerfesleğeni gibi çeşitleri vardır.
Kullanıldığı yerler:
Öksürüğü keser. Hazımsızlığı giderir. Baş dönmesini durdurur. Zafiyeti
giderir. Arı sokmasında faydalıdır. Ağız yaralarını tedavi eder.
Fesleğen kokusu; sivrisinek ve tahtakurusu gibi haşaratı kaçırır.
Fındık ( corylus avellana ) Tonguealamutgillerden; kuzey
yarımküresinin ılık yerlerinde ve yurdumuzun en çok Karadeniz Bölgesinde
yetişen ufak bir ağaçtır. Meyvesi (Fındık), sert bir kabuk içindedir.
İçeriğinde nişasta ve yağ vardır.
Kullanıldığı yerler:
Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Vücuda kuvvet verir. Nekahat
devresinin çabuk geçmesini sağlar. Hamilelere de faydalıdır. Dövülmüş
yenirse öksürüğü keser. Varise faydalıdır. Fındıkyağı, böbrek ağrılarını
giderir. Kum ve taşların düşürülmesinde yardımcı olur. Bağırsak
solucanlarını düşürür. Sarada da faydalıdır. Mideleri hasta olanlar,
damar sertliği ve yüksek tansiyondan şikayet edenler, çok az
yemelidirler.
Filiskin ( yarpuz ) :Akdeniz bölgesinde yetişen, tüylü 10-50
santimetre boyunda, kuvvetli kokusu olan bir bitkidir. Yaprakları kısa
saplı olup, oval şeklindedir. Çiçekleri morumsu pembelidir. İçeriğinde
uçucu yağ vardır.
Kullanıldığı yerler:
Mide ağrısını keser. Kusma ve bulantıyı önler. İktidarsızlığı giderir. Vücudun dinç kalmasına yardımcı olur.
Frenkmaydanozu ( chervil ) :Maydanozgillerden ıtırlı bir bitkidir. Birçok çeşidi vardır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar ve aybaşı kanı söktürür. Basur memelerinin verdiği şikayetleri
giderir. Suyuyla kirpiklere kompress yapılırsa, uzamalarını sağlar.
Frenküzümü ( ribes rubrum ) :Taşkırangillerden; bir çalıdır. Yemişi
uzun salkım şeklinde olup, taneler, ufak ve kırmızıdır. Tadı mayhoştur.
150 kadar türü vardır. Daha çok şurubu yapılarak kullanılır. İçeriğinde
organik asitler vardır.
Kullanıldığı yerler:
İştah açar, hazmı kolaylaştırır. İdrar söktürür, vücuda rahatlık verir.
Böbreklerdeki taşların düşürülmesine yardımcı olur. Karında toplanan
suyu söker. Karaciğer şişliğini giderir. Sarılığı giderir. Romatizma ve
mafsal kireçlenmelerinde de faydalıdır. Sindirim yollarındaki
iltihapları temizler. Şurubu, çok besleyicidir.
Funda ( süpürgeotu )Fundagillerden;
çiçekleri kırmızımtırak mor ve çan şeklinde olan bir bitkidir.
İşlenmemiş topraklarda yetişir. Çalı görünümündedir. Süpürge çalısı da
denilen bu bitkinin kökünden ağızlık; dallarından da kaba süpürge
yapılır. Çiçekleri, Ağustos ayından itibaren toplanıp, kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
İshali keser, idrar söktürür. Böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine
yardımcı olur. Nikriste de faydalıdır. Anne sütünü artırır. Lapası,
ağrıları keser. Zeytinyağı ile hazırlanan merhemi, çıban ve egzamada
faydalıdır.
Gelincik ( poppy ) :Yazın kırlarda yetişen ve gelincikgillere
örnek olarak alınan bir çeşit çiçekli bitkidir. Çoğu kırmızı renklidir.
Yaz aylarında toplanıp, gölgede temiz bir kağıt üzerine serilerek
kurutulur. İçeriğinde rheadine vardır. Kokusu hoş değildir. Tadı da
acıdır.
Kullanıldığı yerler:
Nefes darlığı, astım, bronşit ve göğüs nezlesinde rahatlık sağlar.
Boğmacayı keser. Kan tükürme ve kan kusmayı keser. Uykusuzluğu giderir.
Yanıkları iyileştirir. Yılancık da faydalıdır.
Gezağacı ( fraxinus ornus ) :Ege
ve Akdeniz'in sahil kısımlarında yetişen bir çeşit dişbudak ağacıdır.
Sarı boya elde etmekte ve kudret helvası yapmakta kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür ve kabızlığı giderir.
Gözlükotu ( gözotu ) :Kırlarda
kendiliğinden yetişen bir çeşit bitkidir. Yaprakları dantela
şeklindedir. Çiçekleri; ufak, beyazımtırak, mavi ve kırmızı benekli
olup, yapraklarının ortasındadır. Çiçekleri, yaz aylarında toplanıp,
kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
Göz nezlesi ve göz iltihaplarını iyileştirir. Mide ve bağırsak gazlarını giderir.
Greyfurt ( altıntop ) :Turunçgiller
familyasından; bahçelerde yetiştirilen bir ağaç ve meyvesidir. Meyvesi,
portakaldan daha iri, kanarya sarısı renginde, tadı hafif acımsı ve
ekşidir. İçeriğinde C vitamini vadır.
Kullanıldığı yerler:
İştah açar. Karaciğerin normal çalışmasını sağlar. Safra ifrazatını
arttırır. Hazmı kolaylaştırır. İdrar tutukluğunu giderir, bol miktarda
idrar söktürür. Vücutta biriken suyu ve zehirli atıkları atar. Kanı
temizler. Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Felç ve kanamaları önler.
Akciğer ve göğüs hastalıklarında faydalıdır.
Gül ( rosa ) :Gülgillerin örneği olan bitki ve bunun çiçeğidir. Bir
çok çeşidi vardır. Bunlar; kokusu, rengi, şekli, iriliği ve ufaklığı
bakımından birbirinden ayrılır. En çok görülen çeşitleri; sarı gül, van
gülü, yediveren gülü, Yabani gül ve Şam gülüdür.Pembe gülün taze
çiçeklerinden gülsuyu ve gül esansı elde edilir. İçeriğinde geraniol,
rodinol, eugenol, citronel ve feniletilalkol vardır.Hekimlikte
çiçeklerinin renkli yaprakları kullanılır. Bunlar, gonca halindeyken
toplanıp, sıcak bir yerde kurutulur ve ışık almayan kutularda saklanır.
Kullanıldığı yerler:
Antiseptik olarak kullanılır. İshali keser. Boğaz ve bademcik
iltihaplarını giderir. Göz kanlanmaları ve göz nezlelerinde faydalıdır.
Ayrıca krem ve parfümeri sanayiinde kullanılır.
Gülhatmi ( althaea rosa ) :Ebegümecigillerden; yaprakları geniş ve yuvarlak, çiçekleri büyük ve türlü renklerde olan bir süs bitkisidir.
Kullanıldığı yerler:
Balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir nezle ve öksürükten kaynaklanan
şikayetleri giderir. Boğaz, bademcik ve diş eti iltihaplarını tedavi
eder. Bağırsak iltihaplarını giderir.
Günlük ( buhur ) :Tropik bölgelerde yetişen sığala ağacından elde edilen reçinedir.
Kullanıldığı yerler:
Nefes darlığını giderir, vücuda rahatlık verir Tütsü olarak kullanılır.
Güvercinkökü ( jatrorrhiza palmata )Jatrorrhiza palmata adlı bitkinin köküdür. İçeriğinde kolombin ve barberin denilen maddeler vardır. Tadı acıdır.
Kullanıldığı yerler:
İshali keser. İştahı açar. Mideyi kuvetlendirir. Fazla kullanıldığı takdirde, mide ve bağırsaklara zarar verir.
Güveyfeneri ( gelinfeneri )Patlıcangillerden; kireçli topraklarda
yetişen bir çeşit bitkidir. Çiçekleri pembe-beyazdır. Yemişleri kiraza
benzer. Terkibinde C vitamini vardır. Lezzeti acımtıraktır. Meyveleri
Eylül - Ekim aylarında toplanıp, kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
İdrar ve ter söktürür. Karında toplanan suyu boşaltır. Böbrek taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Sarılıkta da faydalıdır.
Güzelavratotu ( belladon )Patlıcangillerden;
kireçli topraklarda yetişen 180 santimetre kadar boyunda, birkaç sene
yaşayan nahoş kokulu bir bitkidir. Meyveleri kiraz gibi yuvarlak ve
siyah renktedir. İçeriğinde Atropin vardır. Zehirlidir. Ev ilaçlarında
kullanılmaması gerekir.
Kullanıldığı yerler:
Hekimlikte ağrıları dindirmek için kullanılır. Mide ve bağırsak
hastalıkları, astım, beyin hastalıkları, kalp hastalıkları ve sinir
hastalıklarında kullanılır.
Hanımeli ( lonicera caprifolium ) :Hanımeligillerin örneği olan,
ilkbaharda güzel kokulu çiçekler açan bir süs bitkisidir. Çiçekleri,
kabuğu ve yaprakları kullanılır. 100 kadar türü vardır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür. Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Müzmin bronşitte
rahatlık sağlar. Nefes darlığını giderir. Öksürüğü keser. Nikriste de
kullanılır.
Hardal ( sinapis ) :Turpgillerden bir çeşit
bitkidir. Vatanı Akdeniz bölgesidir. Sarı veya beyaz çiçeklidir.
Tohumlarında eterik yağ vardır. İki çeşidi vardır.- Siyah hardal:
Çiçekleri sarı, meyvesi dört köşeli, kısa ve sivridir. Hekimlikte; göğüs
hastalıklarında kullanıllır.- Beyaz hardal : Soluk kırmızı veya beyaz
çiçeklidir. Taneleri, siyah hardalınkinden daha büyüktür. Hekimlikte;
daha ziyade siyah hardal tohumu kullanılır. Tesirli maddesi "potasium
mironat" ve "sinigrin"dir.- Hardal ruhu : Ilık suya, dövülmüş hardal
tohumu konularak elde edilir. Çok tahriş edici bir maddedir. Deriyi
kızartır ve yakar.- Hardal kağıdı : Hardal tozunun, kauçuk mahlülü
aracılığıyla kağıda yapıştırılması suretiyle elde edilir. Bu kağıt ılık
su ile ıslatılıp, hardallı tarafı cilde tatbik edilir.- Hardal banyosu :
Temiz bir tülbentin içine 150 - 500 gram hardal tozu konur. Çıkın
yapıldıktan sonra banyo suyuna konur.Hardal kağıdı, keten tohumu lapası
veya hardal banyosu 10-15 dakikadan fazla tatbik edilmemelidir.
Kullanıldığı yerler:
Beyne veya akciğerlere kan hücum etmesi hallerinde faydalıdır. Bronşit
ve zatürreeden doğan şikayetleri giderir. İç organlarda biriken kanı
dışarı çeker. Sofrada kullanılan hardal ise hazmı kolaylaştırıp, kabız
olmayı önler.
Hasırotu ( saz ) :Hasırgiller
familyasından; düz ince uzun, dayanıklı olan yaprakları; minder ve
yastık gibi şeyleri doldurmaya, hasır örmeye yarayan bir sazdır.
Bataklıklarda yetişir.
Kullanıldığı yerler:
Bağırsak solucanlarının düşürülmesinde yardımcı olur.
Haşhaş ( papaver ) :Gelincikler familyasından bir çeşit bitkidir.
Baş kısmından afyon, tohumlarında da haşhaş yağı çıkarılır. Afyon,
haşhaş meyvelerinin özel bıçakla çizilmesi sonucu akan, süte benzer
sıvının güneşte katılaşmış ve esmerleşmiş şeklidir. İçeriğinde morfin,
kodein, tebain, papaverin, narkotin gibi maddeler vardır. Uyuşturucudur,
zehirlidir. Ev ilaçlarında kullanılmaması gerekir.
Kullanıldığı yerler:
Hekimlikte; ağrı ve sancıları giderici ve ishal kesici olarak kullanılır.
Hatmi ( althaea officinalis ) :Ebegümecigillerden;
büyük, yuvarlak, yumuşak yapraklı ve uzun köklü bir bitkidir. Çiçekleri
beyazımsı mor veya pembedir. Hekimlikte kökü ve yaprakları kullanıllır.
İçeriğinde fazla miktarda müsilaj vardır. Çiçekleri Temmuz ve Ağustos
aylarında, kökleri ise Sonbahar aylarında toplanıp, kurutulur.
Kullanıldığı yerler:
Nezle ve bronşitin sebep olduğu şikayetleri giderir. Ağız, boğaz ve diş
eti iltihaplarını iyileştirir. Bağırsak iltihaplarını giderir. Sancıları
dindirir. Dövülmüş hatmi taneleri, vücuda sürülecek olursa, sivrisinek
ve böcek sokmalarını önler.
Havacıva ( alkanna tinctoria ) :Hodangiller familyasından; Akdeniz
bölgesinde yetişen bir bitkidir. Çiçekleri mavidir. Köklerinin iç tarafı
sarı, öz kısmı ise kırmızımtırak renktedir. Kökünden boya elde edilir.
Kullanıldığı yerler:
Ağrıları giderir. Bağırsak hastalıklarında faydalıdır.
Havlıcan ( alpinia ) :Zencefilgillerden,
ıtırlı bir bitkidir. Doğu Asya'da yetişir. Kök sapları baharat olarak
kullanılır. İçeriğinde "Alpinol" ve "Alpinin" gibi maddeler vardır.
Kullanıldığı yerler:
İştah açar. Tükürük ifrazatını artırır. Göğsü yumuşatır. Vücudun
güçlenmesini sağlar. Mide, bağırsak gazlarını önler. Mideyi
kuvvetlendirir. Hava yutmayı önler. Grip ve soğuk algınlıklarında
vücudun ısınmasını sağlar. Baş ağrısı ve baş dönmelerini dindirir. İdrar
söktürür. Romatizma ve nikrisin şikayetlerini hafifletir.
Havuç ( daucus carota )Maydanozgillerden; uzunca koni şeklinde ve
etli olan kökünden dolayı sebze olarak yetiştirilen bir çeşit bitkidir.
İçeriğinde şeker, A vitamini ve karotin vardır.
Kullanıldığı yerler:
Müzmin kabızlığı giderir. Çocuk ishallerini keser. Bağırsak
iltihaplarını giderir. Mide ve bağırsak kanamalarını keser. Kansızlığı
giderir. Cilde canlılık verir. Anne sütünü artırır. Cilt ve göz
hastalıklarını önler. Böbrek ağrılarını dindirir. Vücuda kuvvet verir.
Astım, bronşit, ses kısıklığında göğsü yumuşatır, rahatlık verir.
Veremde de faydalıdır. Mide ve onikiparmak ülserinde şikayetleri
giderir. Kalp hastalıkları ve damar sertliğinde faydalıdır. İdrar ve
bağırsak gazlarını söktürür. Aybaşı halinin muntazam ve ağrısız olmasını
sağlar. Diş etlerini kuvvetlendirir. Yüz ve boyun kırıklıklarını
giderir. Görme gücünü artırır.
Hayıt ( ayıt )Mineçiçeğigiller familyasından; batı ve güney
Anadolu'da yetişen bir ağaçtır. Haziran - Temmuz aylarında mor renkli
çiçekler açar. Dalları ve yapraklarında, uçucu ve sabit yağ, tanen,
sineol, şekerleri kristalize maddeler ve bir glikozit vardır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür. Sancıları keser. Aybaşı kanamalarını düzenler. Anne
sütünü artırır. Hazımsızlığı giderir. Karın ağrısını ve ishali keser.
Ayak şişlerini indirir. Akrep ve arı sokmalarında faydalıdır.
Helvacıkabağı ( kestanekabağı )Kabakgillerden tatlısı yapılan bir
çeşit kabaktır. Yaprakları uzun ve büyüktür. Çekirdekleri yoktur. Ev
ilaçlarında çekirdekleri kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
Bağırsak kurtlarının düşürülmesinde yardımcı olur.
Hercaimenekşe ( viola tricolor ) :Sarı, mor, mavi çiçekleri olan bir çeşit menekşedir. Boyu 20 cm kadardır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür. İdraryollarındaki iltihapları giderir. Cilt hastalıkları
ve özellikle egzamada faydalıdır. Öksürüğü keser. Damar sertliği ve
sarılıkta da kullanılır.
Hıyar ( salatalık ) :Kabakgillerden bir çeşit bitkidir. Yemiş gibi
yenen veya salatası yapılan, gevrek, serinletici ve suluca yemişine de
hıyar denir. Terkibinde A ve C vitamini vardır. Birçok çeşidi vardır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür. Vücut yorgunluğunu giderir. Romatizma ve mafsal
ağrılarında faydalıdır. Susuzluğu keser. Kandaki şeker miktarını
düşürür. İnsülin ihtiyacını karşılar. Ter bezlerinin düzenli çalışmasını
sağlar. El, yüz, boyun kırışıklıklarını ve lekeleri giderir. Cilde
güzellik verir.
Hıyarşembe ( hindhıyarı )Baklagillerden leguminoseae denilen büyük
ağaçların meyvesidir. Doğu Hind, Antil ve Brezilya'da yetişir. Meyvesi
siyahtır ve silindiriktir. Terkibinde şeker, pektin, zamk, tanen ve
esans vardır.
Kullanıldığı yerler:
Kabızlığı önler, fazlası müshildir.
Hindiba ( güneğik ) :Hindiba familyasının örnek bitkisidir.
Çiçekleri sarıdır. Yaprakları az ve küçüktür. Sapı yoktur. Kökü uzundur.
Kökünün dışı beyaz, içi esmer renktedir. Sütlü, acı bir suare ifraz
eder. Yaprakları haşlanıp, salata gibi yenir. Kökü de, dövülerek kahve
yapılır veya kahveye karıştırılır. Lezzeti mayhoşumsudur. Ak ve kara
olmak üzere iki çeşidi vardır. Hekimlikte yaprakları ve kökü kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür. Egzama, güneş yanıkları, akrep ve arı sokmasında
faydalıdır. Balgam söktürür. Nikris ağrılarını dindirir. Böbreklerdeki
kumların dökülmesine yardımcı olur. Vücuda kuvvet verir.
Hindistancevizi ( cocos nucifera ) :Tropikal bölgelerde yetişen,
hurma cinsinden bir çeşit ağacın yemişidir. Portakaldan büyüktür. Kabuğu
çok serttir. İçinde sütümsü bir sıvı vardır. Yemişin içinde kabuğuna
bitişik yağlı ve nişastalı eti vardır. Büyük ve Küçük olmak üzere iki
çeşidi vardır. Hekimlikte küçükleri kullanılır.
Kullanıldığı yerler:
İdrar söktürür. Böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesine yardımcı olur. Mide ağrılarını giderir.
Hindyağı ağacı ( genegerçekotu ) :Sütleğengillerden
bir ağaçtır. Tohumlarından hindyağı çıkarılır. Hindyağı berrak, renksiz
veya soluk sarı renkli, koyu kıvamlıdır. Kokusu yok denecek kadar
azdır. Lezzeti hafif ve biraz tahriş edicidir. Etkili maddesi Ricinoleik
asittir.
Kullanıldığı yerler:
Müshildir. Kabızlığı giderir. Saçkıranda faydalıdır. Lavmanlarda da kullanılır. Saçların dökülmesini önler.
Hodan ( borage ) :Hodangiller
familyasından mavi beyaz çiçekli bir bitkidir. Hekimlikte çiçekleri ve
kökü kullanılır. İçeriğinde müsilaj ve madeni tuzlar vardır.
Kullanıldığı yerler:
Öksürüğü keser, balgam söktürür. İdrar zorluğunu giderir.
Horasani ( semen-contra ) :Bileşikgiller
familyasından "Compositae"nin açılmamış çiçekleridir. Halep, Türkistan,
Buhara ve Volga nehri etrafında yetişir. Hekimlikte sarımtırak esmer
renkli ve küçük tohuma benzer çiçek başları ile diğer kısımları
kullanılır. Kokusu anasona benzer. Tadı acı, yakıcı ve fenadır. Etkili
maddesi Santonin'dir.
Kullanıldığı yerler:
Bağırsak solucanlarını düşürür.
Hurma ( şecere-i temir ) Sad : Hurmagiller familyasından sıcak
ülkelerde yetişen bir ağacın meyvesidir. Ağacın boyu 30 metre kadardır.
Gövdesi sütun biçimindedir. Yaprakları büyük ve dilimlidir.
Kullanıldığı yerler:
Bedeni ve zihni gelişmeyi sağlar. Besleyicidir. Kansere karşı
koruyucudur. Zihni yorgunluğu giderir. Anne sütünün, bol ve besleyici
olmasını sağlar. Boğaz ağrılarını keser. Bronşit, öksürük ve soğuk
algınlığının şikayetlerini giderir. Kemik hastalıklarında faydalıdır.
Hünnap ( çiğde ) :Ayrı
çanakyapraklı ikiçeneklilerden bir ağaç ve bu ağacın verdiği kırmızı
kabuklu, sert çekirdekli, iri zeytin biçim ve büyüklüğünde bir yemiştir.
Güz'ün olgunlaşır. Çiçekleri küçük ve yeşilimsidir. Meyveleri ise
tatlımsıdır.
Kullanıldığı yerler:
Öksürüğü keser. Balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir.
Hüsnüyusuf ( guguçiçeği ) :Karanfilgiller familyasından bir çeşit süs bitkisidir.
Kullanıldığı yerler:
Mide üşütmesinden doğan şikayetleri giderir. İktidarsızlıkta da faydalıdır
