Akciğer kanserinin erken yakalanmasında, yabancı cisimlerin
belirlenmesinde bronkoskopi büyük önem taşıyor. 104 yıl önce
geliştirilen bu yöntem hem teşhis hem de tedavi amacıyla kullanılıyor.
Bronkoskopi, göğüs hastalıklarının teşhis ve tedavisinde vazgeçilmez bir
yöntem olarak tanımlanıyor. Özellikle akciğer kanserinin erken
teşhisinde ve tedavinin planlamasında önemli rol oynuyor.
Bronkoskopi yönteminde hastaya zarar vermeden optik bir kabloyla
burundan ve ağızdan girilerek ana hava yolu ve akciğer içindeki küçük
hava yollarındaki problemler görüntüleniyor ve sorunun kaynağı
saptanarak tedavi planlanıyor. Bronkoskopi yaş sınırlaması olmadan
herkese uygulanabiliyor. Normal akciğer filiminden bilgisayarlı
tomografiden çok daha ayrıntılı ve net görüntü sağlıyor.
Bilinen ilk bronkoskopi uygulamasının geçmişi 1895 yılına kadar
dayanıyor. Killigan isimli bir doktor hastasının sağ akciğerine kaçmış
bir kemik parçasını bronkoskopi yöntemiyle çıkarıyor. Bu yıllarda
kullanılan bronkoskopi yönteminde demir bir boru hastanın ağzına
sokuluyor. Hastalar açısından sevimsiz olan bu durum daha sonra
Japonların geliştirdiği fiberoptik teknolojisi ürünü cihazlarla
değişiyor. İnce ve ucu kıvrılan bronkoskopi aletleriyle hastalar
rahatsızlık duymadan bu uygulamadan yararlanabiliyor.
Gelişen teknolojiyle beraber artık akciğerin en uç hava yollarına
ulaşılarak çok net görüntülerin elde edildiği bunun da teşhis ve
tedavideki başarı şansını artırdığı belirtiliyor. Bronkoskopinin
kullanım alanını tanıya (diagnostik) ve tedaviye dönük (terapotik)
olarak ikiye ayrılmaktadır.
10 gün geçmesine rağmen düzelmeyen öksürük şikayeti olan hastalarda
bronkoskopi teşhis amacıyla kullanılmaktadır. Öksürüğün yanısıra kalıcı
ses kısıklığı, akciğerde sıvı birikmesi, kilo kaybı olduğu durumlarda,
hastanın balgamında kanser hücresi görülmesi de bronkoskopinin
uygulanmasını gerektiren durumlar arasında.
Toplu iğne, kalem başlığı, para
Bronkoskopinin uygulama alanına çok ilginç vakalar giriyor. Türkiye’de
insanlar sık sık toplu iğne, kalem kapağı, takma diş, para, filkete,
kolye, vida gibi maddeleri farkına varmadan yutuyor. Özellikle küçük
çocukların kalem başlığı, toplu iğne, para gibi cisimleri yuttuğunu,
akciğere kaçan bu cisimlerin bazen ölüme bile neden olduğu vurgulanıyor.
Akciğerin en uç hava yollarına kaçan toplu iğneler yüzünden büyük
akciğer ameliyatları yapmak zorun kalınmaktadır.
Toplu iğne yutarak gelenler arasında ilk sırada baş örtüsü takan genç
kızlar bulunmakta. Örtülerini takarken iğneyi ağızlarında tutuyorlar. Bu
sırada farkına varmadan, ya da biri gıdıkladığı için iğneyi yutuyorlar.
Bu iğneler de akciğerin en dar hava yollarına gidip yerleşiyor. Ciddi
akciğer ameliyatları yapmak zorunda kalınıyor.
Ailelere öneriler
Özellikle küçük kardeşiğu olan ailelerin yabancı cisim yutma ihtimalini hiç gözardı etmemeleri gerekmektedir.
1-2 yaşındaki çocuklarda sürekli ağzına bir şey sokma alışkanlığı
vardır. Eğer çocukta öksürük, sık nefes alıp verme, kuş sesi gibi ötme
tarzında şikayetler varsa akıla yabancı cisim yutma ihtimali gelmelidir.
Bu yabancı cisimler çıkartılmazsa akciğerde enfeksiyona, apselere,
zatürreye neden olabiliyorlar.
Pil bile çıkabiliyor
Hastaneye getirilen bir hastaya bronkoskopi yaptıklarını ve akciğerinde
tümör dokusu içinde kalem pil bile bulunmustur. Bu pil akciğerde uzun
süre kalmış ve yalancı tümör dokusu oluşturmuştu. Para yutulması da sık
görülen bir durumdur. Para da tetanoza neden olabiliyor.
Tedavi nasıl yapılıyor
Bronkoskopi yapılacak hastaya lokal ya da genel anestezi uygulanıyor.
Hastanın burnu ve ağzı uyuşturuluyor. Ve fiberoptik kablo akciğerlere
sokularak görüntüleniyor. Lokal anestezi yapılsa bile hasta bu işlem
sırasında rahatsızlık hissetmiyor. Çok uç noktalara gittiğinde öksürme
hissi duyuyor. İşlem toplam 10 dakika sürüyor. Bronkoskopinin tedavi
yöntemi olarak kullanılmasında değişik uygulamalar var.
Bronkoskopide lazer de kullanılıyor. Akciğer kanserinde akciğere
girilerek tümörler lazerle yok ediliyr. Ya da tümörü yok etmek için
tümörün içine bronkoskopi ile radyoaktif madde konuyor. Akciğer
apselerinde de bronkoskopi tedavi amaçlı kullanılıyor. Akciğere
girilerek apselerin içini boşaltılıyor. Tüberkülozu olan hastalarda yeni
bir lezyon gelişip gelişmediğini de bronkoskopi ile belirleniyor.
Bronkoskopiyi muhakkak endoskopi odasında monitarizasyonun olduğu yerde
yapılıyor. Hasta yatağında yapılması uygun değildir.
Akciğer kanserlerindeki rolü
Bronkoskopi akciğer kanserlerinde göğüs filmi, bilgisayarlı tomografi ve
balgam tahlili ile birlikte değerlendiriliyor. Erken evrede akciğer
kanserinin tanısının konulmasını sağlıyor. Hastaların şikayetlerinin
artığı dönemde hekime geldiği belirtiliyor ve ‘40 yaş üstündeki herkes
yılda bir kere akciğer filmi çektirmesi öneriliyor. Ancak bu genellikle
uygulanmıyor. Hastalar uzun zamandır öksürük şikayeti olmasına rağmen
çok geç geliyorlar. Eğer akciğer kanserini birinci evrede yani 3
santimetre boyutunda iken yakalanırsa hastanın 5 yıl içinde yaşama şansı
yüzde 80'i buluyor. İkinci evrede bile yakalansa hastanın yaşama şansı
artırılmaktadır.
Riskleri var mı
Bronkoskopinin de her tıbbi uygulama gibi riskleri var. Hastaların yüzde
1'inde ses kısıklığı olabiliyor. Akciğer kanseri şüphesinde parça
alındığında kanama görülebiliyor.
Anneler dikkat
* kardeşiğunuzun ağzına bir şeyler sokma alışkanlığı varsa
* Öksürük
* Sık sık nefes alıp verme
* Kuş sesi gibi ötme gibi durumlarda hemen hekime başvurun.
Akciğerden neler çıkıyor?
* Pil
* Toplu iğne
* Filkete
* Kalem başı
* Kolye ucu
* Vida
* Kemik parçası
