Akciğer aspergillozisi, dünyanın her bölgesinde görülen bir mantar
enfeksiyonudur. Aspergillus türü mantarlar toprakta ve çürümüş organik
materyalde bulunurlar. Akciğer aspergillozisinin hipersensitivite (aşırı
duyarlılık) reaksiyonları, bölgesel üreme ve ilerleyici aspergillozis
(aspirgillus mantarının enfeksiyonu) olmak üzere üç farklı klinik şekli
vardır .
En sık rastlanan şekil beölegsel üreme grubuna giren akciğer
aspergillomadır. Pulmoner miçetoma (mantar topu : küf mantarının bir
yumak oluşturarak akciğerdeki tüberkülozun yaptığı boşluklara yani
kavitelere yerleşmesi) isimlerini de alan aspergilloma, fibrin, mukus,
inflamatuar (iltihap) hücreler ve debris (harap doku) artıklarının
birikmesi ile birlikte mantarların oluşturduğu yoğun yuvarlak
kitlelerdir. En sık Aspergillus fumigatus olmak üzere Mucorales ve
Candida türleri de miçetoma(mantar topu) nedeni olmaktadır (2, 3). Ancak
her zaman histolojik tanı mümkün olmadığından miçetoma yerine
aspergilloma ismi de kullanılmaktadır.
Akciğerlerde kavite açılmasına neden olan herhangi bir hastalık miçetoma oluşumuna neden olabilir.
Genellikle iyileşmiş açık tüberküloz kaviteleri içinde mantar
kolonilerin birikimi ile oluşur. Aspergilloma ikinci sıklıkta
sarkoidoz(özel bir tüm sistemleri etkileyen hastalık) ile birliktedir.
Daha nadir olarak bronşektazi(bronş genişlemesi), bronşial kistler,
kronik (müzmin)bakteriyel abseler, kaviter karsinomlar(kanserler)da
oluşabilir .
Pulmoner aspergilloma(akciğer aspergilloması) genellikle
asemptomatiktir(belirtisizdir). Semptomatik (belirtili) olanlarda en sık
aralıklı ve az miktarda hemoptizi (kanlı balgam) görülür. Bir seride
%55 oranında hemoptizi bildirilmiş olup, hastaların %21'inde masif
(yoğun)hemoptizi tespit edilmiştir . Değişik raporlarda hemoptizi oranı
%50 ile %85 arasındadır. Diğer semptomlar (bulgular) genellikle
prodüktif(balgamlı) veya kuru öksürük, nefes darlığı ve kilo kaybıdır.
Fizik muayenenin özelliğinin olmadığı belirtilmektedir .
Akciğerlerin radyolojik tetkiki aspergilloma teşhisinde en önemli
metoddur. Değişmez röntgen bulgusu, kavite duvarında hale veya yarımay
şeklinde hava ile ayrılmış (Monod bulgusu), sferik veya oval, tek
dansiteli solid bir kitledir. Aspergilloma sıklıkla üst loblarda tek bir
soliter lezyon olarak yerleşir ve bu görünümü oldukça
patognomoniktir(teşhiskoydurucudur). Ayrıca, kavite içindeki fungus
topunun değişik pozisyonlarda yer değiştirmesi, yani hareketli olması da
tanıda önemli bir özelliktir . Bilgisayarlı tomografi düz filmlerden
daha hassas bir şekilde ve hatta fungus topu daha olgunlaşmadan lezyonu
göstermektedir .
Aspergilloma teşhisinde standart laboratuar bulguları çok az faydalıdır.
Olguların hemen tümünde serumda aspergillus antijenlerini presipite
eden( çökelten) antikorlar mevcuttur .(presipitasyon testi)Kesin tanı,
balgam kültüründe aspergillus gösterilmesiyle histolojik olmasına rağmen
radyoloji, klinik özellikler ve presipitasyon testi ile tanı
sağlanabilir.
Hastalığın prognozunu(gidişini) önceden tahmin etmek zordur. Ölüm
genellikle pulmoner(akciğer) enfeksiyonlar, masif kanama ve postoperatif
(ameliyat sonrası)komplikasyonlardan olmaktadır (5).
Aspergillomanın tedavisi tartışmalıdır. Sadece ciddi ve hayatı tehdit
eden hemoptizili (kanlı balgamlı) olgularda lobektomi (akciğerin bir
lobunun çıkarılması) herkes tarafından kabul edilmekle birlikte, bazı
yazarlar tüm olgularda rezeksiyonu önermektedir (5). Ancak, yayınlanan
serilerde çoğu fatal(ölümcül) olan postoperatif (ameliyat
sonrası)komplikasyonlar bildirilmektedir (3). Aspergillomanın
medikal(ilaçla) tedavisi başarısızdır. Amphotericin B, fluconazole,
miconazole gibi antifungal(mantar ilaçları) ilaçlar denenmiş, ancak
başarılı olunmamıştır (10). Hastaların takibe alınması ve zorunlu
olmadıkça cerrahiden kaçınılması en iyi yol gibi gözükmektedir.
