1. Canlı vericiden (Yakın ve uzak akraba, eş)
2. Kadavradan olmak üzere iki kaynaktan yapılır.
Transplantasyon sonrası böbrek fonksiyonlarının hemen yerine gelmesi
nedeniyle tüm fizik ve p***olojik bozukluklar düzelir. Ancak, takılan
böbreğin vücutca reddi (Rejeksiyon) gibi ciddi bir sorunu da vardır.
Gerekli şartlara uyulmazsa rejeksiyon, transplante böbrek için her zaman bir tehlikedir.
Genel Bilgiler
Aralarında kan bağı olanlarda yapılan böbrek nakli çok kez alıcıda iyi
uyum gösterir. Alıcı ve vericinin çok iyi incelenmesi bu başarıyı
artırmaktadır. Bu nedenle canlıdan yapılan nakillerin başarı oranı daha
fazladır. Son yıllarda tedaviye eklenen yeni ilaçlar kadavradan yapılan
nakillerin de başarı oranını artırmıştır. İlaç tedavisi ile düşmeyen
tansiyon, iltihap kaynağı olan böbrekler varsa bunlar transplantasyondan
3 4 hafta önce ameliyatla çıkarılır.
BÖBREK TRANSPLANTASYONU
Son evre böbrek yetmezliğinin en uygun tedavi şekli böbrek transplantasyonudur.
Böbrek transplantasyonunda iki organ kaynağı vardır.
1. Canlı verici
2- Kadavra
Canlı Vericiler
1. Derecede akrabalar (Anne, baba, kardeş ve çocuklar)
2. Derecede akrabalar (Hala, amca, dayı, teyze) ve akraba olmayan uygun vericiler (B5 gibi) dir
Kadavra Verici : Beyin ölümü olan sistemik bir enfeksiyon ve kanser vb. olmayan kişilerdir
Kadavra ve canlı vericilerde A-B-0 kan grubu uyumu ve doku ila negatif crossmatch (Rh Faktörü önemli değildir) uyumu gerekir.
Canlı vericilerde, 1 ve 2 antigen uyumsuzluğu (Mismatch) varsa vericiler kabul edilebilir.
Kadavrada ise HLA B ve DR den birer antigen uyumu ile negatif Crossmatch yeterli uyum sayılır.
Transplantasyon öncesi alıcı ve vericilerin tüm tetkikleri tamamlanıp,
böbrek transplantasyonunun yapılmasına karar verildiğinde alıcı ve
verici hastaneye yatırılır Ameliyattan üç gün önce alıcının bağışıklık
sistemini baskılayan ilaçlara başlanır ve hasta izole edilir. (Tek
başına bir odaya alınır)
Ameliyatta, böbrek, hastanın kasık bölgesine takılır.
(Arter, atardamar, Ven-toplardamar) bağlantıları bölgedeki damarlara yapılır, Üreter denen idrar kan ağızlaştırılır
Ameliyat sonrası tüm yaşam süresince devam edecek bağışıklık sistemini
baskılayan ilaçlarla tedavi devam eder. Hasta ameliyat sonrası 2-3 hafta
hastanede yatar, taburcu edildikten sonra periyodik kontrollere gelir.
BÖBREK NAKLİ YAPILAN HASTALAR İÇİN ACİL SORUNLAR KLAVUZU
Böbrek nakli olduğunuz üniteyi günün her saatinde arayabilirsiniz.
Transplant koordinatörü size yapmanız gereken her şeyi açıklayacaktır.
1. Ateşiniz yükselirse
2. İlaçlarınızı karıştırır ve dozlarını unutursanız
3. Kısa
zamanda aşırı kilo alırsanız (Her gün tartılmanız gereklidir. Bu
vücudunuzda aşırı sıvı biriktiğini, idrarla atamadığınızı gösterir)
4. Tansiyonunuz aşırı yükselirse (150/90 ı geçerse)
5.
Nefes almada zorluk, sıkışma hissi, kanlı köpüklü balgam, karın ağrısı,
kusma, ishal, kanlı idrar ve idrar miktarında Azalma olması durumunda
derhal ameliyat olduğunuz kliniği arayınız
Böbrek Nakli Yapılan Hastalara Öneri ve Uyarılar
Hastaların Evlerinde Yapması Gereken Görevleri
Hastanede bulunduğunuz süre içinde ateşinizi, tansiyonunuzu, nabzınızı
nasıl kontrol edeceğinizi öğreniniz. Bu amaçla bir tansiyon aleti. bir
termometre edininiz. Nabzınız, kalbinizin dakikada vuruş sayısıdır.
Kilonuzun izlemi de çok önemlidir. Bunun için de bir baskül alma ve her
gün aynı tip kıyafetle ve aynı saatte (tercihen sabahleyin) tartılınız.
Bu sonuçları bir yere kaydediniz. Gerektiğinde doktorunuza bildiriniz.
Büyüme çağında (18 yaş altı) her ay boyunuzu ölçünüz. Bu büyüme
çağındaki çocukların prednisolone (Deltacortril) dozunu ayarlamak için
gereklidir.
Kalabalık ailelerde böbrek transplantlı hasta tercihen ayrı odada
yatmalıdır, kalabalık içinde maske kullanmalıdır. Ev içindeki kişilerde
bir enfeksiyon hastalığı varsa (Boğmaca, kızamık, su çiçeği, kabakulak,
tifo, viral veya bakteriel üst solunum yolu enfeksiyonu gibi) böbrek
transplantlı hasta izole edilmelidir.
İlk üc ayda yapılacak isler
Böbrek transplantasyonunda ilk üç ay kritik süredir. Bundan sonra
rejeksiyon olasılığı azalmaya başlar. İlk yıldan sonra daha azalır, iki
yıldan sonra ve transplante organ takıldığı vücuda daha adepte olur,
komplikasyonların şansı da azalır.
Vücut ısısı kontrolü
Vücut ısısı termometre ile günde iki kez ölçülür. Ateşiniz 37 derecenin
üzerine çıkarsa transplantasyon kliniğine haber veriniz. Ateş giderek
yükseliyor ve halsizlik duyuyorsanız hemen kliniğinize baş vurunuz. Eğer
yola çıkma olanağı yok ise veya çok rahatsız iseniz en yakın
transplantasyon veya nefroloji kliniğine uğrayın, bizimle onlar temasa
geçsin.
Nabız kontrolü
Nabzın nasıl sayıldığını hastanede yatarken öğreniniz. Bazı ilaçlar
nabız sayısını değiştirir. Örneğin: Digoksin, B blokerler (dideral,
visken, tensinor vb.) Ca antagonistleri (Nidilat, kardilat vb.),
Hydralazin (Apresolin) Alfa metil dopa (Aldomet) gibi bazı ilaçlar
tansiyon düşürücüler Nabzınızın bu ilaçları almadan sayınız.
Kan basıncı kontrolü
Kan basıncını (Tansiyon) günde en az iki kez ölçünüz. Sistolik (Büyük)
ve Oiyastolik (Küçük) basınçları bir yere kaydediniz. Tansiyonunuzun
aşın yükselmesini rejeksiyona ait bir belirti olduğunu daima
hatırlayınız.
Ağırlık kontrolü
Kilonuzu her sabah kahvaltı öncesi giyinmeden ve tuvalete gittikten
sonra ölçünüz ve bu ağırlığı kaydediniz. Kısa süre içinde aşırı kilo
almanın vücutta sıvı birikimini gösterdiğini ve bunun da böbrekte
fonksiyon bozukluğu anl***** geldiğini daima hatırlayınız.
Rutin Kontroller
Rutin kontroller hastanede yapılır. Bunlar içinde idrar tetkiki. lökosit
sayımı, kanda BUN, Kreatinin, açlık kan şekeri, elektrolitler,
Sandimmun düzeyine bakılması yer almaktadır. Bu kontroller hastaneden
çıkınca ilk hafta gün aşırı, ilk 45 günde haftada bir, ilk üç ayda 15
günde bir. Üç aydan sonra 1 yıla kadar ayda bir yapılır. İlk yıl dolunca
kontroller iki ayda bire çıkar. Acil durumda her an başvurulacaktır.
İdrar Kontrolü
Hastaneden size idrar toplamanız bildirilirse 12 veya 24 saatlik idrarın
miktarını toplayıp ölçtükten sonra kaydediniz ve bundan 100 cc. lik bir
örneği temiz bir kaba alıp geri kalanı dökünüz. Bundan kreatin klirens
denen böbreğin temizleme fonksiyonu ölçülecektir. Bunun yanı sıra günlük
idrar miktarınızı her çıktıkça yazıp toplam idrar miktarını bulunuz.
Ağızdan alınan sıvı kontrolü
24 saat içinde ağızdan alınan sıvı miktarını kaydediniz. Bunu
çıkardığınız idrarla karşılaştırınız. Normalde alınan ve çıkarılan sıvı
arasında 1 - 1,5 Lt.lik bir fark olur.
Kliniğe Gelmeden Önce Yapılacak İşler
Diyabetik hasta iseniz aksi istenmediği sürece kliniğe gelmeden insülininizi yapınız ve kahvaltınızı ediniz.
Îlaçlarınızı kontrol ediniz. Bir sonraki kontrole kadar size gerekli
ilaçları liste yaparak doktorunuza yazdırınız. Doktorunuza danışmadan
rastgele bir ilacı eczaneden alıp kullanmayınız. Göz, diş, eklem
ağrıları, nezle, öksürük, uçuk, deri döküntüleri, ameliyat bölgenizde
şişlik, ağız kuruması, fazla su içme, idrar yanması gibi problemlerinizi
mutlaka doktorunuza an!atınız.
İlaçlar
Böbrek transplantasyonu olduktan sonra pek çok ilaç kullanmanız
gerekecektir. Bunların bir kısmı Bağışıklık sistemini baskılayan yani
organ reddini engelleyen ilaçlar olup yaşam boyu kullanılması
gereklidir. Bu ilaçları kesinlikle kendiliğinizden KESMEYINIZ, HERHANGI
BIR İLAÇLA DEĞIŞTIRMEYINIZ. ILAÇ DOZLARI DOKTORUNUZCA AYARLANACAKTIR. BU
DOZLARI ILAÇ KARTINIZA YAZIN VE BU KARTI ÜZERINİZDE TAŞIYIN.
